طبقه بندی خاک

نکته ۱ : پیدایش خاک در باره بررسیها، مفهوم ها، فرضیه ها، عامل ها و فرایند های گفتگو می کند که باعث تکوین خاک و دگرگونی آن می شوند و اما طبقه بندی خاک از گروه بندی خاک ها، قرار دادن آنها در گروه های علمی و تکنیکی و پایه ادراکی این نوع گروه بندی گفتگو می کند.
نکته ۲ : دوکوچائف اولین رده بندی علمی خاک را بنیان نهاد. ایشان خاک ها را به سه گروه قرار داد
۱) Normal
۲) Transitional
۳) Abnormal
نکته ۳ : Sibitzev از شاگردان دوکوچائف است که به اصل منطقه ای بودن خاک ها توجه کرد و گفت که خاک ها در مناطق مختلف فرق می کنند. و با الهام از طبقه بندی استاد خود، خاک ها را به سه رده زیر طبقه بندی نمود.
۱) خاک های منطقه ای یا Zonal : خاک های هستند تکامل یافته که خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و تکاملی آنها عمدتا تحت تاثیر دو فاکتور آب و هوا و پوشش گیاهی هستند و گفت که خاک های منطقه ای، خاک های وسیعی هستند. این تعریف در مورد خاکهای نرمال دوکوچائف نیز صادق است.
۲) خاک های درون منطقه ای یا Intrazonal : خاک های هستند موضعی، و وسعت زیادی ندارند و خصوصیات تکاملی آنها تحت تاثیر عوامل موضعی خصوصا توپوگرافی، بالا بودن سطح سفره آب زیر زمینی و گاهی مواد مادری می باشد. خاک های این رده نیز با خاک های Transitional در رده بندی دوکوچائف هماهنگی دارند.
۳) خاک های برون منطقه ای یا Azonal : خاک های جوانی هستند و تکامل زیادی ندارند و بیشتر تحت تاثیر شیب و زمان قرار گرفته و فرصت تکامل نداشته اند.
نکته ۴ : مراحل تکامل تاکسونومی خاک ۱۹۹۹ :
۱) رده بندی اولیه : این رده بندی ناشی شده از رده بندی خاک دوکوچائف و سیربیوسف بود
۲) رده بندی Marbut : ماربوت برای طبقه بندی خاک به جای اینکه به منشاء زمین شناسی آن توجه کند به خصوصیات پروفیلی خاک توجه کرد خصوصیاتی از قبیل : تعداد افق ها در پروفیل خاک، ساختمان افق های خاک، ضخامت افق ها، رنگ خاک، بافت خاک، و غیره
آقای ماربوت با این خصوصیات یک رده بندی را به دنیا اعلام نمود که در این رده بندی از دو رده استفاده شده بود
۱) Pedoculs : خاک های هستند که آهک دارند
۲) Pedalfers : خاک های که آهک آنها شسته شده است
ماربوت زیر این رده ها، گروه های خاک را به صورت کتگوری ۶ تا کتگوری ۱ قرار داد که کتگوری ۱ شامل خاک های غیر متکامل و جوان و کتگوری ۶ خاک های خیلی متکامل بودند.
۳) رده بندی قدیمی (۱۹۳۸) : آقای Kellogy و همکاران، روی رده بندی ماربوت کار کردند و دو رده Pedalfers و Pedoculs را حذف کردند و سه رده سیربیوسف (Zonal, Intrazonal,Azonal) را قرار دادند و برای آنها تحت رده و گروه های بزرگ تعریف کردند
۴)۷th approximation : این رده بندی نیز در مورد خاک های الی و خاک های مناطق گرم و مرطوب (Oxisols) کمبود داشت.
۵)Soil Taxonom :
نکته ۵ : تعریف پدون : کوچکترین حجمی از ذرات طبیعی است که می توان آنرا خاک نامید و از آن نمونه برداشت.
نکته ۶ : تعریف Geogenesis و Pedogenesis : اگر مواد مادری یا موادی که خاک را تشکیل می دهند در جا باشند یعنی سنگ زیرین هوادیده شده و خاک را تشکیل دهد به آن Geogenesis می گویند که مرحله اول خاکسازی است. و اما اگر موادی که خاک را تشکیل می دهند موادی باشند که از جای دیگری تحت تاثیر عوامل حرکتی مثل باد، آب و یا نیروی ثقل حمل شده باشند و در جای جدید تجمع یابند و خاک را تشکیل دهند به آن Pedogenesis می گویند. که این مرحله، مرحله دوم تشکیل خاک و ایجاد افق های مشخصه بر روی مواد مادری است.
نکته ۷ : مطالعات نشان داده که % ۹۰٫۱ کانی های پوسته جامد زمین شامل چهار کانی ذیل می باشد

۱) فلدسپات ها (% ۵۷٫۸) ۲) پیروکسن و آمفیبول ها (% ۱۶) میکاها (% ۳٫۶) ۴) کوارتز (% ۱۲٫۷)

نکته ۸ : فلدسپات ها Peldspars : فلدسپات ها شامل چندین دسته می باشند که عبارتند از
۱) فلدسپات پتاسیم : که خود شامل
۱- ۱) Orthoclase : با فرمول KAlSi3O8 و سیستم تبلور مونو کلینیک
۲- ۱) Microcline : با فرمول KAlSi3O8 و سیستم ترای کلینیک Tri clinic
۲)Plagioclase : این نوع نیز به دو دسته تقسیم می شود
۱- ۲) Albite : با فرمول NaAlSi3O8
۱- ۲) Anorthite : با فرمول CaAl2Si2O8
نکته ۹ : پیروکسین ها و آمفیبول ها :
۱) پیروکسین ها : از نقطه نظر طبقه بندی سیلیکاتی به آنها Inosilicate می گویند و همچنین به آنها تک زنجیره ای یا Single Chain نیز می گویند یعنی چهار وجهی ها ی سیلیس اکسیژن راسی آنها با یکدیکر مشرک می شوند و زنجیر های را ایجاد می کنند. هر چه اکسیژن ها بیشتر بهم متصل شوند مقاومت در برابر هوادیدگی بیشتر می شود.
فرمول واحد ساختمانی پیروکسن ها (SiO3)2- می باشد
۲) آمفیبول ها : از نقطه نظر کلی اینها هم Inosilicate هستند اما دو زنجیره ای، که به آن Double Chains می گویند و فرمول ساختمانی آنها (Si4O11)6- است و در طبیعت به صورت Mg7Si8O22(OH)2 است که به آن Anthophyllate می گویند.
این دو کانی اشاره شده در بالا (پیروکسین و آمفیبول) هسته اولیه خوبی هستند برای تشکیل رس های الیافی، مثل پیرولایت که این رس ها نیز زنجیره ای می باشند.
نکته ۱۰ : میکا :
میکا جزء سیلیکات های ورقه ای یا همان Phylosilicates می باشد و واحد ساختمانی آن (Si2O5)2- یا (Si4O10)4- می باشد. ما در طبیعت میکا را به دو فرم بیوتایت ومسکوئیت می بینیم که بیوتایت یا همان میکای سیاه با فرمول غالب KAl(Mg,Fe2+)3Si3O10(OH)2 از نظر ساختمانی تری اوکتاهدرال می باشد و مسکوئیت یا همان میکای سفید با فرمول KAl2AlSi3O10(OH)2، دی اوکتاهدرال می باشد. که همین اختلاف تری و دی اوکتاهدرال بین این دو باعت می شود که بیوتایت شدیدا حساس به هوادیدگی و مسکوئیت شدیدا مقاوم به هوادیدگی باشد