عصای هرمس

تمدنهای روزگاران پیش از نوح

«فصل ششم»
(عصای هرمس)

معمولاً در ایالات متحده رسم است که برچسب ویژه ای روی ماشین پزشکان نصب میکنند که تصویر یک عصا و دو مار که به دور آن پیچیده و در بالای آن کلاه قاصدهای قدیم با دو بال در طرفین است. این نشان همان عصای هرمس بوده و دانش پزشکی مدرن با انتخاب این نشان به عنوان سمبل پزشکی دین خود را به حکمای کهن ادا کرده است. در عملیات حفاری باستان شناسی اخیر در «دره شاهان» مصر اجسادی مومیایی کشف شد که در دهان تعدادی از آنان دندان مصنوعی وجود داشت که مشابه دندان مصنوعی های ساخت دندانسازان ماهر عصر حاضر است.

دانشمندان که منتظر پیدا کردن دندان مصنوعی در مومیایی های چندین هزار ساله نبودند و نمیدانستند که در آن دوران کهن دندانسازان ماهری در مصر باستان وجود داشته است، شگفت زده شدند. جمجمه های حفاری شده در ساحل «جینا» در شهر کمیک مکزیکو نیز نشان دهنده مهارت در جراحی دهان و دندان در میان قوم «مایا» میباشد. بطوری که پرشدگی و روکش دندانها هنوز هم بعد از گذشت قرنها در جای خود هستند! نحوه چرخ کردن و پر کردهن دندان ها نشان دهنده مهارت مردانی است که می دانستند چگونه قسمت اساسی دندان را حفظ کنند. نوع چسب و ماده ای که برای پر کردن دندان ها به کار میرفت، هنوز هم ناشناخته مانده است.

اما چون هنوز محکم در حفره خود باقی مانده، معلوم میشود که ماده بسیار بادوامی است. جراحان قبل از«اینکاها» در ۲۵۰۰ قبل، عمل های جراحی ظریفی را روی مغز انجام میداده اند. مته کاری روی جمجمه یک تکنیک تازه در جراحی مدرن به حساب می آید، اما یافتن هزاران جمجمه در پرو که نشانه هایی از مته کاری موفقیت آمیزی روی مغز است مایه بهت و حیرت فراوان میشود. وسایل و ابزار به کار رفته در آن جراحی، عبارت بود از نوک پیکان از جنس شیشه های آتشفشانی سیاه رنگ، چاقوی جراحی، چاقوهای برنزی، گازانبرها و سوزنهایی برای بخیه زدن محل جراحی. طبق سندهای تاریخی موجود، جراحی مغزی که قرنها بعد یعنی در سال ۱۷۸۶ در هتل «دایو » پاریس انجام شد، بی شک جراحی غیر علمی و واقعاً خطرناک و کشنده ای بوده است. قطع عضو از طریق عمل جراحی نیز در آمریکای جنوبی در عهد باستان به عمل می آمده است. پزشکان اینکاها از گاز (تنزیب) به منظور زخم بندی و به احتمال زیاد از کوکایین برای تخفیف درد استفاده میکرده اند.

در بابل روش به خصوصی برای مداوای بیماران رایج بود. «هرودوتس» نحوه درمان بیماران را در خیابان چنین تشریح میکند: «وظیفه وجدانی هر رهگذر بود که جویای احوال مریض خوابیده در آنجا بشود و از روی تجربه شخصی خود راه علاجی که تجربه کرده و یا شنیده بود و برای آن نوع بیماری مؤثر بوده به بیمار ارائه نماید و بیماران نیز با به کار بستن راه های پیشنهاد شده در می یافتند که کدام یک به حالشان مفید است.» همین روش مداوا به صورت تجربی فشرده، پایه های داروشناسی و علم پزشکی قرنهای بعد را بنا نهاد. داروهای اعجاز آمیز امروزی ما مانند پنی سیلین، «آریومیسین» یا «ترامیسین» ریشه در مصر باستان دارند. یک پاپیروس پزشکی عهد سلسله یازدهم فراعنه مصر از نوعی گیاه قارچی صحبت میکند که روی آبهای راکد رشد کرده و برای مداوای زخم ها به کار گرفته می شد و نیز برای زخم های رو باز تجویز می شده است. آیا آنها به خواص پنی سیلین که در آن نوع قارچ یافت میشود، د ۴۰۰۰ سال قبل از فلمینگ پی برده بودند؟ آنتی بیوتیکها نیز برای مردمان عهد باستان نیز ناشناخته نبود. گل گرم و دلمه سویا که خاصیت آنتی بیوتیکی دارند، به ترتیب توسط پزشکان یونان و چین باستان جهت ریشه کن کردن کورک و حتی دمل ها تجویز می شده اند. مصریان باستان از یک نوع داروی معدنی ناشناخته برای بیهوشی در حین عمل جراحی استفاده میکرده اند. آنها همچنین به رابطه میان سیستم عصبی و حرکت اعضای بدن پی برده بودند. بنابر این به علل فلج شدنها واقف بودند.

پاپیروس اسمیت حاوی چهل و هشت نوع موارد بهداشتی و درمانی است. ساکنان باستانی دره رود نیل بهداشت را رعایت مینمودند و به طور کلی از نظر پزشکی و درمان به مراتب از مردمان نسل ها بعد اروپای قرون وسطی پیشرفته تر بودند و این باز هم مورد دیگری است در وجود باستانی بودن علم! پزشکان سرزمین اهرام از کار قلب و رگها مطلع بودند و می دانستند چگونه ضربان را بشمارند. ایمهوتپ (۴۵۰۰ قبل از میلاد) معمار هرم «زوسر» اولین پزشک ثبت شده در تاریخ محسوب میشود. هند باستان نیز دارای علم پزشکی پیشرفته ای بود. پزشکان آنجا راجع به متابولیسم، سیستم گردش خون، علم ژنتیک، سیستم عصبی و همچنین انتقال بعضی از خصوصیات و صفات از طریق توارث اطلاع داشتند. پزشکان هند باستان که از کتاب ودا (کتاب علمی فرهنگی مقدس هندوهای عهد باستان-مترجم) الهام گرفته بودند، از روش های پزشکی برای بی اثر کردن مسمومیت ناشی از گازهای سمی استفاده میکردند و عمل های جراحی سختی مانند سزارین و مغز را انجام میدادند و از داروهای بیهوشی استفاده میکردند. ساشروتا (قرن پنجم قبل از میلاد) روش تشخیص ۱۱۲۰ نوع مرض را ثبت کرده است.

وی نوع کاربرد ۱۲۱ نوع لوازم و ابزار جراحی را شرح داده و اولین پزشکی است که از جراحی پلاستیکی استفاده کرده است. « سکتیا گرنتهام» یکی از کتابهای براهماست که در حدود سال ۱۵۰۰ قبل از میلاد گردآوری و تألیف شده، دارای شرحی راجع به مایه کوبی آبله است: «مقداری از محتویات داخل ورم را با نوک چاقوی بردارید، بعد آن را به بازوی مردی تزریق نمایید تا وارد خون او گردد. آنگاه آن شخص دچار تب خواهد شد، اما ناخوشی به سادگی برطرف میشود و گرفتاری پیچیده ای به بار نخواهد آورد.» در تاریخ ثبت شده که ادوارد جنر(۱۸۲۳-۱۷۴۹) میلادی اولین کاشف واکسیناسیون است، اما چنین بر می آید که هندوهای باستان حق تقدم دارند. انگلستان و سایر کشورهای دنیا دارای بیمه های درمانی هستند که از طریق دولت حمایت میشود، اما مدارکی در دست است که نشان میدهد پزشکان امپراتوری اینکاها و سرزمین فراعنه نیز اجرت معاینه خود را مستقیماً از دولت دریافت میکردند و استفاده از دارو و درمان برای همه ملت رایگان بوده است. واقعاً در زیر این آسمان چیزی وجود ندارد که تازه باشد! تسین ـ شی ـ (۲۱۰ ـ ۲۵۹ قبل از میلاد) یک «آیینه معجزه گر» در اختیار داشت که می توانست استخوانهای داخل بدن را نشان بدهد. آیا نوعی عکسبرداری با اشعه ایکس در چین باستان وجود داشته است؟ آن آیینه را در سال ۲۰۶ قبل از میلاد در کاخ هین ـ ینگ در «شنسی» قرار داده بودند. وقتی مریضی در مقابل آن به ابعاد ۲۲/۱در ۷۶ /۱ متر بود می ایستاد، به نظر می رسید که تصویر او وارونه شده است.

اما کلیه اعضاء و استخوانهای او درست مانند فلورسکوپ امروزی ما نشان داده می شد. آن آیینه نیز درست به همین منظور یعنی تشخیص بیماریها به کار میرفته است. عده کمی اطلاع دارند که یک جراح چینی نه نام «هوواتی او» در هیجده قرن قبل بیماران را بیهوش و بعد آنان را عمل جراحی میکرده است. یادداشتهای وقایع نگاری به نام «هومن شو» در عصر آخرین سلسله آن (۲۲۰ ـ ۲۵میلادی) ما را به یاد گزارش های پزشکی عصر حاضر می اندازد: «پزشک ابتدا مریض را وا میداشت تا مخلوط کف آلود پودر شاهدانه با شراب را سر بکشد و بلافاصله بعد از حالت نشئه و بیهوشی مریض، او شکافی در شکم یا پشت بیمار به وجود می آورد و عضو ناسالم رشد کننده را میبرید و خارج می کرد. اگر معده و روده دچار بیماری میشد، آنها را کاملاً می شست و تمیز میکرد، قسمت های عفونی را خارج میکرد و سپس محل شکافته شده را بخیه میزد و بر روی محل بریدگی مرحم معجزه آسایی می گذاشت که زخم در عرض چهار تا پنج روز التیام می یافت. بیمار پس از یک ماه به طور کامل شفا می یافت.» موسسه «لستر» در شانگهای که توسط یک ثروتمند انگلیسی در دهه سی قرن حاضر تأسیس شده، یک مبنای علمی برای تجسس شیوه های دوا و درمان قدیمی چین به وجود آورده است. دکتر«برنارد رید»، رئیس و محقق آن مؤسسه فهرستی از داروها و مواد عجیب و غریب را که خواص شیمیایی و دارویی دارند، جمع آوری نموده است. برای مثال: پوست الاغ، مغز سگ، چشم گوسفند، جگر خوک و یا خزه های دریایی. می دانیم که انتقال خون از فردی به فرد دیگر در قرن هفدهم در پزشکی دنیای غرب به وجود آمد. در صورتی که این عمل توسط بومیان استرالیا از هزاران سال پیش مورد استفاده بوده است.

برای این کار ابتدا سیاهرگ وسطی یا داخلی بازو را باز می کردند و آنگاه با استفاده از یک نی تو خالی خون را از شخصی به شخص دیگر انتقال می دادند، یا اینکه از طریق دهان عمل، خون رسانی را انجام میداده اند که البته این روش را هر چند به تعدادی از محققین نشان داده اند اما هنوز هم قابل درک نمیباشد. به هر حال از قرائن بر می آید که پزشکان بومی امروزی استرالیا هنوز از روش پزشکی کهن استفاده میکنند. یک چنین پزشکی به خوبی از محل سیاهرگی که باید خون بگیرد، مطلع است. همچنین بدون انجام آزمایشی اهدا کننده مناسب را نیز انتخاب میکند. عمل انتقال خون نه تنها در مواقع ضروری برای نجات مجروحین و بیماران انجام میشد، بلکه برای نیروی مجدد حیات پیرامون نیز مورد استفاده واقع میشد. بومیان استرالیا در مواقع خشکسالی و یا سایر بلایا که خطر قحطی و کمبود غذا وجود دارد، از نوعی داروی ضد حاملگی خوراکی استفاده میکنند. برای این کار نوعی رزین را که از شیرگاه خاصی به دست می آید به صورت قرص هایی در می آورند، و از زمانانهای کهن تاکنون به زنهایشان می خورانند. این واقعیت ها شگفت انگیز هستند و جای بی تأسف است که به خاطر قبیله زدایی و عدم علاقه از سوی جامعه پزشکان مدرن، درمان سنتی بومیان استرالیا تقریباً در حال فراموش شدن است. بومیان دیگر گیاهان دارویی کشت نمیکنند و سعی در فراموش کردن میراث ارزشمند کهن خود دارند.