فرگشت { قسمت اول }

از قدیمی ترین گونه شروع میکنیم :

۱- Sahelanthropus tchadensis

**”ساحل آنتروپوس چادنسیس” (Sahelanthropus tchadensis) که پارسی آن هم “ساحل مردم چادی” است; نام علمی یکی از قدیمی ترین گونه ها در “درخت خانوادگی” انسان است.

**جمجمه این جانور در ناحیه مرکز غرب صحرای ساحارا در آفریقا در محلی در کشور “چاد” در سال ۲۰۰۱ پیدا شد (علت نامگذاری چادنسیس). به این جانور نام مستعار “تومای” دادند که در زبان محلی چاد به معنی “امید زندگی” می باشد.

زمان زندگی “تومای” چیزی حدود ۶ الی ۷ میلیون سال پیش در عهد میوسن دوره ترشیاری از دوران سنوزوئیک است.

سنگواره (فسیل) بدست آمده شامل قسمت بالایی جمجمه و تعدادی دندان و ۵ قطعه از آرواره می باشد. کاسه سر اندازه کاسه ی سر شامپانزه های امروزی (حتی تا حدی کوچکتر) و حجم مغز بین ۳۲۰ تا ۳۸۰ سی سی بوده است و دندانها و تیغه ابروها با آنچه در گونه هومو ساپینس امروزی دیده می شود، تفاوت کلی دارد.

صورت شیب دار؛ تیغه ابروها بسیار برجسته؛ جمجمه کشیده؛ دندان نیش کوچک (شبیه انسان)؛ ناحیه میانی صورت کوتاه (مثل انسان)؛ همانطور که در شکل میبینیم foramen magnum (حفره جمجمه که نخاع از آن خارج می شود) در “تومای” در ناحیه زیرین جمجمه قرار دارد که باعث می شود جمجمه به سمت جلو تمایل داشته باشد و تعادل لازم برای قرار گرفتن در بالای یک بدن راست قامت را نداشته باشد. ولی احتمالا بیشتر مانند میمونهای امروزی از دستها برای حرکت تاحدی کمک می گرفته.

به علت اینکه استخوانهای بدن “تومای” پیدا نشده نمی توان در این مورد نظر قطعی داد. ولی بعضی از دانشمندان به علت شباهت جمجمه “تومای” با انسانها و میمونهای دو پای امروزی پیشنهاد می دهند که او هم روی دو پا (به جای ۴ پا) راه می رفته است.

به پیشنهاد دانشمندان “تومای” در بین هومینیدها طبقه بندی شده، یعنی در رو راهی مابین میمون و انسان که بیشتر به سمت انسانها تمایل دارد. دیگر دانشمندان بر این عقیده اند که “تومای” پیش از آنکه انسانها از شامپانزه ها مشتق شوند وجود داشته.

رژیم غذایی “تومای” کامل مشخص نیست زیرا بیشتر دندانهای جمجمه او از بین رفته. ولی از روی محیط زیست او شاید بتوان نتیجه گیری کرد که او “احتمالا” بیشتر گیاهخوار بوده . مثل برگ، میوه و ریشه گیاهان و همچنین حشرات کوچک.

-Orrorin tugenensis

اورورین توگننسیس (Orrorin tugenensis) به معنی “سرچشمه انسان” با نام مستعار (Millenium man) یا “مرد هزاره” (به علت اینکه در سال ۲۰۰۰ شناخته و کشف شد)

نخستین نمونه سنگواره (فسیل) از اعماق دره های کاپسومین در بیست مایلی (۳۲ کیلومتری) دریاچه ی “بارینگو” که حدود ۲۶۰ مایلی (۴۱۸ کیلومتری) شمال غرب نایروبی پایتخت کشور کنیا یافت شد.

آخرین نمونه فسیلها در دهکده روندینین در شمال شرق نایروبی پیدا شد.

سن تخمینی:

دیرینه شناسان از روی سن لایه های زمین که این سنگواره ها در آنها پیدا شده تخمین زده اند که “مرد هزاره” حدود ۶ میلیون سال پیش می زیسته، که در محدوده زمانی جدایی میمون و انسان می باشد

مشخصات سنگ واره ها (فسیلها):

۱۳ قطعه سنگواره از ۵ فرد مختلف که بعضی از آنها نر و بعضی ماده بوده اند. استخوانها شامل قسمتی از فک با دندانها, دندانهای جداگانه هم از فک بالا و هم از پایین، استخوان بازو، استخوان پا و استخوان انگشت می باشد.

از روی اندازه استخوانها تخمین زده می شود که اندازه جثه او نزدیک به شامپانزه های امروزی بوده است. با توجه به استخوان کلفت بازو و استخوانهای انگشت می توان این حدس را زد که او در بالا رفتن از درخت مهارت داشته ولی نه تا آن حد که بتواند مانند میمونهای امروزی از شاخه آویزان بشود یا بازو به بازو تاب بخورد و حرکت کند.

استخوان کلفت ران نشان می دهد که او روی دو پا راه می رفته. سر استخوان فمور او از انسان امروزی کوچکتر است. همچنین کانال استخوان ران که ماهیچه و رباط ها برای راه رفتن به آن متصل می شوند فرضیه روی دو پا راه رفتن این موجود را تقویت می کند.

دندانهای نیش “انسان هزاره” نسبت به دیگر میمون سانان (ایپ ها) کوچکتر ولی از انسان مدرن امروزی بزرگترند. دندانهای پیشین قوی و پهن هستند در حالیکه دندانهای آسیاب کوچک، مربعی شکل و دارای مینا هستند.

رژیم غذایی این پدر ما انسانهای آروزی میوه های دارای پوست سخت، سبزیجات و گوشت بوده است.

۳ – Paranthropus boisei

محل زیست این انسان تباران قسمتهای شرقی آفریقا بوده که سنگواره های آنها در کشورهای تانزانیا، اتیوپی و کنیا یافت شده اند. این گونه حدود ۱،۴ تا ۲،۴ میلیون سال پیش می زیسته اند
ویژگی های ظاهری پارانتروپوسها (پرامردم ها) خیلی به دیگر گونه ها شباهت نداشته. از پژوهش های انجام شده اینگونه بر می آید که این گونه بدون اینکه نسلی از خود بر جای بگذارد منقرض شده اند.

از مشخات سنگواره (فسیل) می توان نتیجه گرفت که وی می توانسته هنگام جویدن فشار زیادی را توسط فک خود وارد بیاورد. مخصوصا برای غذاهایی که با دندانهای آسیاب جویده می شده. دندانهای آسیاب بزرگ و کوچک بسیار عریض و پهن با مینای کلفت و دندانهای پیشین کوچک هستند. استخوانهای صورت بزرگ و متمایل به جلو که موجب یک مزیت برای ماهیچه های مخصوص جویدن می شوند. استخوانهای کناری صورت بسیار برجسته که باعث می شود صورت ظاهری مقعر و گود به خود بگیرد. آرواره پایینی و مکانی که ماهیچه های مخصوص جویدن به آن متصل می شوند بسیار بزرگ است. لبه استخوان جمجمه در بالای سر که از عقب به جلو کشیده شده بزرگ و متمایل به جلو است. foramen magnum (سوراخ زیر جمجمه، حفره ی ورود نخاع به مغز) در این جاندار کوتاه و قلبی شکل است.
از روی بقیه سنگواره های (فسیلهای) بدست آمده تقریبا تمام محققین بر این عقیده اند که او روی دو پا راه می رفته است. همچنین از روی آناتومی استخوانهای دست به این نتیجه رسیده اند که او احتمالا توانایی درست کردن اشیاء سنگی را داشته. یعنی خصوصیتی که تنها مخصوص گونه Homo (انسان سانان) است. البته مورد آخر به علت اینکه اسکلت کامل جاندار پیدا نشده، از اعتبار صد در صد برخوردار نیست.
از روی استخوانهای فک و دندانها می توان این نتیجه را گرفت که P.boisei غذاهای گیاهی مثل دانه های با پوست سخت را مصرف می کرده. همچنین رژیم غذایی او توجیه کننده این مطلب است که چطور این جانور توانسته در کنار دیگر گونه های انسانی مثل هومو هابیلیس و هومو ارکتوس زندگی کند و از بین نرود. اما از بین رفتن و کمبود این دانه ها در اثر تغییرات آب و هوا در طول زمان باعث شد که منابع غذایی او از بین برود و نسل این جاندار منقرض شود.
البته بعضی محققین بر این عقیده اند که گوشت هم مورد مصرف این جاندار بوده که البته این ادعا شواهد علمی کافی ندارد.
همچنین بر سر محیط زیست او توافق نظر نیست. بعضی می گویند او بیشتر محیطهای بسته و پر از درخت را ترجیح می داده و برخی دیگر محیطهای باز با درختان کمتر را محل زیست او می دانند.

– Kenyanthropus platyops
نام علمی این نیای بشر است که به انگلیسی می شود (Flat face man of Kenya)، نام علمی آن به پارسی “مرد پهن رخ کنیایی” است.