مدرسهای به وسعت کره زمین
آموزش از راه دور، ابداع تازهای نیست. تلویزیون، رادیو، و قبلتر از آن، مکاتبه با نامه از روشهای انتقال علم بودند، اما اینترنت، نه تنها آموزش از راه دور، بلکه کل نظام آموزشی را متحول کرده و میکند. اگر تا پیش از این آموزش عالی، در دسترس عده خاصی بود، حالا اینترنت دنیا را به یک دانشگاه بزرگ تبدیل کرده است. شما میتوانید درجزیرهای در آسیایی شرقی باشید و از سخنرانی همان استادی بهره ببرید که دانشجویان دانشگاه آکسفورد در انگلستان، به آن گوش میدهند. نه تنها بسیاری از این دروس به طور مجانی در اختیار همه قرار میگیرد که حالا دیگر میتوان از بسیاری از این دانشگاهها، مدرک تحصیلی هم دریافت کرد.
تقریبا همه دانشگاههای اروپایی و آمریکایی دروسی را به صورت کاملا آنلاین عرضه میکنند. اما شرکتهایی نوپایی هم هستند که خارج از چهارچوب این دانشگاهها کلاسهایی را به طور مجزا در دسترس کاربران قرار میدهند. شما میتوانید همزمان کلاسهایی را از دانشگاههای مختلف جهان انتخاب کنید.
یکی از معروفترین این پلتفورمها، کورسرا(Coursera) است؛ شرکت نوپایی در نزدیکی سن خوزه در غرب آمریکا.
کورسرا در سال ۲۰۱۲ توسط یکی از اساتید دانشگاه استنفورد تاسیس شد و در عرض سه سال توانست دوازده میلیون کاربر (دانشجو) از سراسر جهان را جذب کند که در بیش از ۱۰۰۰ کلاس از ۱۱۷ دانشگاه برتر جهان نامنویسی کرده بودند. شما با انتخاب و شرکت در کلاسهای یک دانشگاه، نمیتوانید از آن دانشگاه فارغالتحصیل شوید، اما در صورتیکه همه تمرینهای کلاس را انجام دهید و از پس امتحانهایش هم برآیید، از طرف کورسرا و آن دانشگاه به شما مدرکی دال بر قبولی در آن واحد خاص داده میشود. البته اگر بخواهید این مدرک را دریافت کنید باید مبلغی (که در مقابل مبلغشرکت در آن کلاس در خود دانشگاه بسیار ناچیز است) پرداخت کنید. با آنکه این پول یکی از منابع مالی شرکت کورسرا است، اما بودجه اصلی آن از طریق سرمایهگذارهای بزرگ در تکنولوژی و کارفرمایانی که استعدادهای خاص را در کلاسهای کورسرا کشف می کنند بدست میآید.
برخلاف کورسرا که یک شرکت خصوصی است و در هر حال هدفش در کنار آموزش، بدست آوردن سرمایه است اد اکس (Edx) یک سازمان غیردولتی غیرخصوصی است که توسط دو غول دنیای آموزش یعنی دانشگاه هاروارد و دانشگاه فنآوری ماساچوست در سال ۲۰۱۲ تاسیس شد. این سازمان از دانشجویان این اجازه را میگیرد که مدل استفاده آنها از این سایت را هم بررسی کند. در واقع از خود سایت به عنوان یک موضوع تحقیقی هم استفاده میکند. کار تازه دیگری که محققان این سازمان انجام میدهند، برگزاری کلاسهای مخلوط درسی است. مخلوط به این معنا که یک دانشگاه میتواند با کمک کلاسهای اد اکس، از دروس دانشگاههای دیگر هم استفاده کند. این که یک روش تازه در آموزش است، تا به حال نتایج مفیدی داشته و به طور مثال دانشگاه سن خوزه گزارش کرده که میزان حذف در یکی از کلاسهایی که به این روش برگزار شده بود نزدیک به سی درصد کاهش یافته. اداکس با غولهای دنیای اینترنت مثل مایکروسافت و گوگل همکاری میکند.
اما دانشگاه فنآوری ماساچوست(MIT) تنها به این پروژه آموزش آنلاین بسنده نکرده است. این دانشگاه که یکی از معروفترین دانشگاههای فنی دنیاست در سال ۲۰۰۲ به طور آزمایشی آغاز به کار کرد، هر چند ایده آن در سال ۱۹۹۹ توسط یکی از اساتید این دانشگاه بیان شده بود. این اقدام باعث شد که بیش از ۲۵۰ موسسه آموزشی معتبر در سراسر دنیا، حالا کلاسهایشان را به طور آنلاین و مجانی در اختیار همه دنیا قرار میدهند.
یوداسیتی شرکت خصوصی دیگری است که با آنکه در ابتدا به قصد ارائه درسهای دانشگاهی بنا شد، اما کمکم به سمت ارائه کلاسهای فنی/ حرفهای با هدف آماده کردن نیروی کار ماهر در مدت زمان کوتاه رفت و حالا یکی از موفقترین سازمانهای ارائهدهنده اینگونه کلاسهاست. کلاسهایی مثل کد نویسی، طراحی وبسایت، بررسی دادهها، و نوشتن اپلیکشنهای موبایل از جمله کلاسهایی هستند که در کوتاهمدت مهارتهای لازم برای برخی کارهای تخصصی را به دانشجویان یاد میدهند.
اگر همه این سایت ها برای جلب دانشجو فعالیت میکنند، سایت یودمی (Udemy) به متخصصان رشتههای مختلف این امکان را میدهد که کلاسهای درسی ایجاد کنند و آن را به طور مجانی یا در ازای دریافت شهریه به دانشجویان متقاضی ارائه کنند. البته برای اینکه کلاسی را در یودمی ایجاد کنید، باید اول ثابت کنید که توانایی و آگاهی کامل در خصوص آن کلاس را دارید. با آنکه هیچ کدام از کلاسهای یودمی هنوز توسط دانشگاههای معتبر به رسمیت شناخته نشدهاند، اما این موسسه امیدوار است بتواند از شرکتهای فنی برای آموزش دانشجویان در برخی کلاسهای مرتبط، جواز بدست آورد.
دست آخر، آکادمی خان (Khan Academy) است که توسط سلمان خان که اصلیتی بنگلادشی دارد در سال ۲۰۰۶ تاسیس شد. هدف این سازمان غیر انتفاعی که از سازمانهایی مانند سازمان بیل و ملیندا گیتس، گوگل و یاهو کمک مالی دریافت میکند، ارائه دروسی در سطح دانشگاههای معتبر دنیا، با کیفیت مناسب و در قالب ویدئوهایی مانند ویدئوهای یوتیوب است.
یکی از مشخصات خاص این سازمان ارائه این دروس به زبانهای مختلف است. برخی از این دروس به فارسی هم دردسترس علاقهمندان است.