چاقی

برای سازمان بهداشت جهانی، چاقی با جمع شدن مقدار غیرطبیعی یا بسیار زیاد چربی در بدن شخص و بر اثر دریافت مقدار زیادی کالری و مصرف کم انرژی در مدت چندین سال تولید می شود و برای سلامتی مضر است. باید بین داشتن چند کیلو اضافه وزن با چاقی فرق گذاشت. چاقی شدید یا چاقی کشنده که نوع بسیار پیشرفته و خطرناک برای سلامتی است، باعث می شود که بین ۸ تا ۱۰ سال از عمر شخص کم بشود. تنها وزن شخص باعث تشخیص چاقی نمی شود حتی اگر اضافه وزن داشته باشد.

برای تشخیص از اندازه گیری های مختلف استفاده می شود که اطلاعات کامل تری را می دهد و اثر آن را برای سلامتی شخص نشان می دهد که به فارسی به آن نمایه توده بدن می گوییم.

نمایه توده بدن به نظر سازمان بهداشت جهانی مفیدترین وسیله برای اندازه گیری چاقی و فربهی در انسان های بالغ می باشد و تعیین آن به وسیله تقسیم وزن بدن به مربع قد شخص به دست می آید.

ـ اگر مقدار آن بین ۲۵ تا ۹/۲۹ باشد شخص فربه است.

ـ بالاتر از ۳۰ شخص چاق است.

ـ بالاتر از ۴۰ چاقی کشنده نام دارد.

شاخص طبیعی برای یک شخص سالم باید بین ۵/۱۸ تا ۲۵ باشد.

البته این نوع اندازه گیری دقیق نیست، زیرا مقدار چربی را نشان نمی دهد.

اگر چربی ها بیشتر دور شکم جمع شده باشد خطر تولید دیابت و بیماری های قلبی عروقی خیلی بیشتر است تا اگر دور باسن و ران ها جمع شده باشد.

همین طور در افراد استخوان درشت و یا ورزشکاران میزان آن دقیق نیست.

 

اندازه گیری دور شکم

روش دیگری است که به نمایه توده بدن کمک می کند، آن اندازه گیری دور شکم است. اگر بالاتر از ۸۸ سانتی متر (۵/۳۴ اینچ) برای خانم ها و ۱۰۴ سانتی متر (۴۰ اینچ) برای آقایان باشد شخص در خطر بیماری های قلبی عروقی و دیابت است.

اندازه گیری طول قد و دور باسن

این متد از متد قبلی دقیق تر است. بهترین راه برای این که بدانیم شخص در معرض خطر بیماری است یک آزمایش کامل خون می باشد. متاسفانه تعداد افراد چاق در سی سال اخیر به شدت زیاد شده و طبق سازمان بهداشت جهانی به مرحله اپیدمیک در جهان رسیده است که شامل تمام سنین و گروه های اجتماعی ـ اقتصادی می شود.

در تمام جهان ۵/۱ میلیارد نفر از ۲۰ ساله به بالا اضافه وزن دارند و ۵۰۰ میلیون نفر به شدت چاق هستند. در کانادا ۳۶ درصد افراد بالغ اضافه وزن دارند و ۲۵ درصد واقعاً چاق هستند. در آمریکا یک سوم مردم واقعاً چاق و یک سوم دیگر اضافه وزن دارند.

 

علل چاقی

وقتی دنبال علت چاقی در افراد می گردیم می بینیم که شخص به تنهایی مسئول نیست، دولت، شهر، مدارس، تهیه کنندگان و فروشندگان مواد غذایی هر یک مسئولیتی در این مسئله دارند.

ـ دسترسی به مواد غذایی که مقدار زیادی چربی، نمک یا شکر دارند و دارای کالری زیاد و مواد غذایی کم هستند (جانک فود)

ـ نوع زندگی همراه با استرس زیاد و گوشه گیری

ـ محل زندگی که امکانات پیاده روی و دوچرخه سواری را نمی دهد.

ـ افرادی که آمادگی ارثی بیشتری برای چاق شدن دارند مسلماً در این نوع محیط زندگی محکوم به چاق شدن هستند.

البته باز هم این آمادگی به تنهایی مسئول نیست، ۸۰ درصد بومیان PIMA در آریزونا از چاقی رنج می برند در صورتی که وقتی که به صورت سنتی خود زندگی می کردند چاق نبودند.

نتیجه گیری

چاقی باعث بیماری های مزمن می شود که معمولاً پس از ده سال اضافه وزن داشتن خود را نشان می دهند.

۱ ـ دیابت نوع ۲: ۹۰ درصد بیماران قندی (دیابتی) مشکل اضافه وزن و چاقی دارند.

۲ ـ فشار خون

۳ ـ سنگ های صفراوی

۴ ـ تنگی نفس و عرق کردن

۵ ـ چربی خون بالا

۶ ـ اپنه خواب

و به مقدار کمتر

۱ ـ بیماری های قلبی عروقی مانند کم کاری قلب، آریتمی قلبی، سکته مغزی

۲ ـ آرتروز زانو

۳ ـ نقرس

همین طور امکان ابتلا به سرطان در این افراد بیشتر است.

در نزد خانم ها سرطان آندومتر، پستان، تخمدان و گردن رحم و در نزد آقایان سرطان پروستات و در هر دو سرطان دستگاه گوارش مانند سرطان روده، کبد و سیستم صفراوی، لوزالمعده (پانکراس) و کلیه

ـ کم شدن امکان تولید مثل (در هر دو جنس)

ـ دمانس Demance فلبیت و ریفلاکس گاستروازوفاژیت

نوع جمع شدن چربی ها در بدن نقش مهمی در تولید بیماری ها بازی می کند.

جمع شدن چربی دور شکم که به آن آندروئید می گویند خطرناک تر از جمع شدن آن در شکم و باسن و ران هاست که به آن ژینوئید می گویند.

آقایان معمولاً دو برابر خانم های غیر یائسه چربی دور شکم دارند بنا به علل هورمونی آقایان به نوع آندروئید و خانم ها به نوع ژینوئید مبتلا می شوند.

باید توجه داشت که بعضی از بیماری های مزمن مانند دیابت به علت چاقی در نوجوانان هم دیده می شوند و تعداد این بیماری ها رو به افزایش است.

افراد چاق در هنگام پیری دچار مشکلات سلامتی بیشتری می شوند و غالباً دچار مرگ زودهنگام می گردند. به همین علت جوانان امروزه برای نخستین بار اولین نسلی هستند که طول عمرشان (به علت ابتلا به چاقی در کودکی و نوجوانی) از والدین شان کمتر خواهد بود.

پیشگیری از چاقی باید از لحظه ای که کودک شروع به خوردن می کند شروع شود و مطالعات نشان داده که چاقی نسبت مستقیم به نوع و مدل خوردن در کودکی دارد. شیرخوارگان آمریکایی از ماه هفتم تولد تا ماه یازدهم ۲۰ درصد کالری بیشتر از احتیاجات شان دریافت می کنند. یک سوم کودکان آمریکایی کمتر از دو سال سبزی و میوه نمی خورند و آن هایی که می خورند اولین چیزی که می خورند سیب زمینی سرخ کرده است. در استان کبک طبق آمار کودکان ۴ ساله به اندازه کافی میوه و سبزی، لبنیات و مواد گوشتی دریافت نمی کنند. یادتان باشد اگر نوزاد گریه می کند لزوماً گرسنه نیست شاید احتیاج به محبت بیشتری دارد و یا احتیاج به مکیدن دارد یا علت دیگری دارد که باید پیدا کرد و بلافاصله نباید به او شیر داد و باید گذاشت خودش به مقدار احتیاجش که هر روز یکسان نیست شیر بخورد به زور یک شیشه شیر را به او ندهید. همچنین کودکان را مجبور نکنید که بشقاب شان را تمام کنند بگذارید خودشان بفهمند که کی گرسنه هستند و کی سیر شده اند.

آب بهترین نوشیدنی است، از دادن آب میوه حتی طبیعی آن بیشتر از یک لیوان به بچه ها خودداری کنید. آب میوه کالری زیاد دارد و حتی بعضی مواقع به اندازه نوشیدنی های تجارتی گازدار، از اضافه کردن شکر به ماست و پوره میوه هم خودداری بفرمایید.

فعالیت های بدنی

بهترین عامل برای داشتن وزن متعادل فعالیت بدنی است. بهترین وسیله برای رفتن به مرکز خرید در محله خودمان راه رفتن است. همین طور بچه ها را باید تشویق کرد که بازی های پر فعالیت داشته باشند و ورزش کنند.

 

خواب

مطالعات زیادی نشان داده که خواب خوب باعث کنترل وزن بدن می شود، بی خوابی باعث خوردن بیشتر می شود.

 

کنترل استرس

راه حلی برای کنترل استرس پیدا کنید به جای آن که برای آرام کردنش به خوردن روی بیاورید.

 

درمان های چاقی

متخصصان می گویند که بهترین نوع درمان عوض کردن عادات زندگی است که باعث بهتر شدن سلامتی در حال حاضر و در آینده است و این بستگی به تصمیم گیری شخصی برای ادامه دادن و همکاری یک گروه مانند پزشک، متخصص تغذیه، متخصص ورزش و پسیکولوگ دارد. متاسفانه به ندرت کلینیکی پیدا می شود که این سرویس ها را یک جا بدهد.

طبق مطالعات کلینیک مایو اگر شخصی بین ۵ تا ۱۰ درصد از وزنش را کم کند بهبودی قابل ملاحظه ای در وضع سلامتی اش دیده می شود.

رژیم های لاغر کننده در دراز مدت کاملاً بی اثرند و ۳۱ مطالعه در اروپا و آمریکا نشان داده که در ۶ ماه اول رژیم شخص لاغر شده ولی بعد از ۲ تا ۵ سال دو سوم اشخاص وزن اولیه را پیدا کرده و حتی سنگین تر هم شده اند و در مدت رژیم هم باعث استرس فیزیکی و روانی گاهی شدید هم شده اند. یک مطالعه در فرانسه نشان داده که ۱۵ رژیم مشهور باعث کمبود و یا ازدیاد بعضی از مواد مغذی شده.

تغذیه

مشورت با یک متخصص تغذیه کمک بزرگی است برای تعویض نوع غذاها و میزان آن.

فعالیت های ورزشی

کمک بزرگی است برای مصرف بیشتر انرژی، کم کردن وزن و سلامتی بدن، بهتر است با یک متخصص ورزش مشورت کرده و یک برنامه منظم ورزشی طبق میل شما تهیه و اجرا شود.

روان درمانی

مشورت با یک روانشناس یا روانکاو می تواند کمک کند به پیدا کردن علت پرخوری و عوض کردن بعضی از عادات زندگی.

داروها

پزشک می تواند در مواقعی که بیمار به دلیل چاقی در شرایط ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، دیابت و فشار خون بالاست از بعضی داروها استفاده کند که می تواند بین ۶/۳ کیلو تا ۸/۴ کیلو از وزن بدن را کم کند و در صورت لزوم دارو را ادامه دهد. البته این داروها باید همراه یک رژیم جدی باشد و البته کنتراندیکاسیون هم دارند یعنی برای همه نمی توان استفاده کرد.

Orlistat : باعث می شود که حدود سی درصد چربی های مواد غذایی جذب نشود، البته دارای عوارض ناخواسته و کنتراندیکاسیون هم هست. این دارو باید همراه رژیم کم چربی باشد و قبل از استفاده از آن با پزشک مشورت شود.

Meridia: دارویی است که باعث می شود شخص احساس گرسنگی نکند. این دارو از اکتبر ۲۰۱۰ در کانادا جمع شده، زیرا باعث بالا رفتن امکان مبتلا شدن به سکته های قلبی و مغزی در بعضی افراد می شود.

جراحی: عمل جراحی باعث می شود مقداری از معده برداشته شود و در نتیجه ۴۰ درصد کمتر مواد غذایی هضم می شود و برای افرادی که بر اثر چاقی در خطر مرگ یا بیماری های شدید مربوط به چاقی هستند به کار می رود.

لیپوساکشن: یک جراحی مربوط به زیبایی است و نباید برای درمان چاقی استفاده شود.

 

طب مکمل

طب مکمل می تواند به کنترل و کم کردن وزن بدن کمک کند به شرطی که همراه با تغییر عادات غذایی و ورزش باشد.

ـ چای سبز: طبق یک مطالعه بزرگ در سال ۲۰۱۰ خوردن کپسول چای سبز به عنوان مکمل اثر مثبت برای کم کردن و کنترل وزن بدن دارد. Catechines ها و کافئین که در چای سبز وجود دارد باعث زیاد شدن مصرف انرژی و تخریب چربی ها در بدن می شود. مصرف این کپسول ها برای کنترل وزن بدن و هم برای عدم برگشت وزن از دست رفته مفید است.

ـ کلسیم: در سال های اخیر مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می دهد که کلسیمی که در لبنیات وجود دارد مخصوصاً آن چه که شیر کوچک نامیده می شود می تواند به کنترل چاقی و زیادی وزن کمک کند ولیکن مطالعات کلینیکی تا کنون آن را ثابت نکرده اند.

در مطالعات سال ۲۰۰۳ روی ۹ مطالعه فقط ۲ نتیجه مثبت داشته و مطالعات اپیدمیولوژیک و کلینیکی که در سال های بعد انجام شده دارای نتایج مثبت و منفی بوده و محققان هنوز با هم کنار نیامده اند که آیا کلسیم لبنیات در این مسئله مفید است یا نه.

ـ کاین Cayenne : مطالعات اولیه نشان می دهد که این فلفل بسیار تند دارای آثار مفید زیادی است. هم چنین دارای آثار مفید در سوخت و سوز چربی های بدن و مصرف انرژی در حالت استراحت و کنترل اشتها دارد.

ـ محصولات لاغر کننده: تمام محصولات لاغر کننده دارویی و مکمل طبیعی که بدون نسخه تهیه می شوند برای سلامتی مضر و خطرناک هستند و به صورت چای های گیاهی، نوشیدنی ها، مکمل ها، تمبرهایی که روی پوست می چسبند و به صورت محصولات غذایی عرضه می شوند. طبق یک مطالعه و آزمایشات دقیق که توسط انجمن بهداشت عمومی استان کبک انجام شده برای سلامتی مضر هستند و برای لاغری در دراز مدت کاملاً بی اثرند و شخص وزن از دست رفته را جبران می کند. این داروها و مکمل ها می توانند تولید آریتمی قلبی، عدم تعادل الکترولیتی، پوکی استخوان، سنگ کیسه صفرا و غیره و بر روی روان شخص نیز اثر بد مثل احساس عدم موفقیت و بی ارادگی داشته باشند.

بهترین راه برای کم کردن وزن داشتن رژیم غذایی همراه با ورزش متعادل (پیاده روی) است که باعث سلامتی روح و جسم است و عوارض بد مانند ریزش موها و چروکیدگی پوست و غیره را نخواهد داشت و البته در طی این رژیم باید و حتماً عادات غذایی گذشته را ترک کرد و به عادات غذایی جدید روی آورد که این مهمترین وسیله برای درمان چاقی است. ورزش را می توان تقسیم بندی کرد مثلاً بجای ۳۰ دقیقه راه رفتن در روز آن را به سه ۱۰ دقیقه تقسیم کرد.

ضمناً فراموش نشود که این چربی ها یک دفعه نیامده اند که یک دفعه هم بروند بهترین طریق از دست دادن وزن باید یک کیلو در هفته باشد، از رژیم های معجزه آسا دوری کنید.