پروپوزال یا طرح تحقیق طرحی است که برای امور پژوهشی نوشته می شود و دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا همگی ملزم به نوشتن پروپوزال برای پایان نامه های خود هستند. در واقع شما در پروپوزال بیان می کنید که هدف از انجام پژوهش مورد نظر شما چیست؟ چه متغیرهایی را مورد بررسی قرار می دهد و مسئله اصلی که پژوهش شما می خواهد به آن پاسخ دهد چیست؟
معمولا دانشگاه ها یک فرم از پیش آماده برای پروپوزال تهیه کرده و در اختیار دانشجویان قرار می دهند تا دانشجویان با پر کردن قسمت های مربوطه در فرم مورد نظر، در واقع پروپوزال خود را تکمیل نمایند. این فرم در تمام دانشگاه ها دارای اجزای ثابتی است که در این پست، یک به یک از اجزا و نحوه نوشتن آن را با هم بررسی می کنیم:
۱ـ عنوان پژوهش
یک پژوهش، معمولا به بررسی ارتباط میان دو یا چند متغیر می پردازد. بنابراین برای پیدا کردن عنوان خود ابتدا باید متغیرهای خود را شناسایی کنید. مثلا ممکن است شما بخواهید ارتباط میان «هوش هیجانی» و «خلاقیت» را مورد بررسی قرار دهید. بنابراین «هوش هیجانی» و «خلاقیت» متغیرهای شما هستند. چیز دیگری که برای برای ن عنوان پژوهش خود مشخص نمایید، طرح پژوهشی است. باید مشخص کنید که طرح پژوهشی شما همبستگی است(یعنی رابطه بین دو متغیر را می سنجد) یا انکه طرح آزمایشی است(یعنی پس از دستکاری متغیر مستقل، تأثیر آن را بر متغیر وابسته می سنجد). پس از مشخص کردن این دو مورد می توانید عنوان پژوهش خود را بنویسید.
۲ـ بیان مسئله
هر پژوهشی با یک سوال آغاز می شود. بیان مسئله، در واقع بسط یافته سوال اصلی پژوهش است. به طور مثال اگر عنوان شما «ارتباط میان هوش هیجانی و خلاقیت» باشد، سوال اصلی شما این خواهد بود: آیا میان هوش هیجانی و خلاقیت رابطه وجود دارد؟ بنابراین در بیان مسئله باید یه اینکه سوال پژوهش چیست و اصولا چرا به این سوال باید پاسخ داد و با پاسخ دادن به این سوال چه مشکلی حل می شود می پردازیم.
۳ـ مرور ادبیات
در قسمت مرور ادبیات باید به طور خلاصه پژوهش های قبلی که در مورد کار شما انجام شده است را با ذکر نام پژوهشگر و سال انتشار پژوهش بیاورید. تقریبا در پروپوزال باید ۷ تا ۱۰ مورد از پژوهش های قبلی مرتبط با موضوع آورده شود.
۴ـ روش کار و ابزارهای گردآوری اطلاعات
روش کار به طور کلی به چند بخش تقسیم می شود:
۴ـ۱ـ نوع تحقیق: اینکه آیا نوع تحقیق شما نظری است، بنیادی است و یا کاربردی؟
۴ـ۲ـ جامعه و نمونه آماری: این پژوهش در چه جامعه ای انجام می شود و اینکه تعداد نمونه چند تاست و این تعداد به چه روشی نمونه گیری می شوند؟
۴ـ۳ـ ابزارهای گردآوری داده ها: پرسشنامه ها یا ابزارهایی که در پژوهش مورد نظر استفاده می شوند را باید در این قسمت نام ببریم و اعتبار و روایی آنها را قید کنیم.
۴ـ۴ـ روش تحلیل داده ها: اینکه داده ها از چه تکنیک یا نرم افزاری تحلیل می شوند؟
۵ـ فرضیات تحقیق
فرضیه در واقع یک پاسخ حدسی و موقتی به سوال پژوهشی است. فرضیه یک جمله خبری آزمون پذیر و جهت دار است. مثلا در مورد مثالی که در قسمت های قبل ذکر شد، فرضیه به این شکل بیان می شود.
ـ میان هوش هیجانی و خلاقیت رابطه مثبت وجود دارد.