آپاندیس و هرآنچه باید در مورد بیماری آپاندیسیت بدانید!

آپاندیس چیست؟

آپاندیس یک زائده‌ی لوله‌ای و کوچک است که در ابتدای روده‌ی بزرگ و انتهای روده‌ی کوچک قرار دارد. اگر با دو خط فرضی عمودی و افقی، که از ناف عبور می‌کنند، شکم را به چهار ربع تقسیم کنیم، جایگاه آناتومیک آپاندیس در ربع تحتانی و راست قرار دارد. ناحیه‌ای که با نام نقطه‌ی مک برنی شناخته می‌شود. اما آپاندیس همیشه در این مکان قرار ندارد و گاهی اوقات در پشت روده‌ی بزرگ، پشت کبد یا در لگن قرار دارد. در زنان حامله نیز به دلیل بزرگ شدن رحم و تغییر مکان آناتومیک روده‌ها، جایگاه آپاندیس تغییر می‌کند. به همین دلیل در پزشکی به آپاندیس، روباه شکم گفته می‌شود.

از بین تمام ارگان‌های بدن، تنها عضوی که عملکرد و کارآیی آن برای پزشکان و محققان نامشخص است، آپاندیس است. ممکن است آپاندیس حاوی باکتری‌های مفیدی باشد که به هضم غذا کمک می‌کنند و با عفونت مقابله می‌کنند. همچنین ممکن است نقش آپاندیس در بدن با سیستم ایمنی مرتبط باشد که می‌تواند بر توانایی بدن در مبارزه با عفونت تاثیر بگذارد.

اگر با دو خط فرضی عمودی و افقی، که از ناف عبور می‌کنند، شکم را به چهار ربع تقسیم کنیم، جایگاه آناتومیک آپاندیس در ربع تحتانی و راست قرار دارد.

آپاندیس چگونه دچار التهاب می‌شود؟

اگر آپاندیس دچار انسداد شود، باکتری‌ها در آن تکثیر پیدا می‌کنند و در نتیجه آپاندیس دچار التهاب می‌شود. انسداد می‌تواند ناشی از مواردی مانند التهاب، باکتری‌ها، ویروس‌ها، مدفوع سفت شده، انگل‌ها، تومورها، بزرگ شدن بافت‌های روده و زخم‌های بافت روده‌ای باشد. به این حالت آپاندیسیت یا التهاب آپاندیس گفته می‌شود.

آپاندیسیت یک بیماری جدی است که نیاز به مراجعه‌ی فوری به پزشک دارد. زیرا در صورت عدم درمان، عفونت می‌تواند باعث پارگی آپاندیس شود. این پارگی می‌تواند عفونت را گسترش دهد و باعث پخش شدن التهاب و عفونت در کل حفره‌ی داخلی شکم شود.

شایع‌ترین عوارض آپاندیسیت پارگی، آبسه و پریتونیت است.

آپاندیسیت یک بیماری ارثی نیست. اگرچه همه‌ی افراد در معرض خطر ابتلا به آپاندیسیت قرار دارند، اما با این حال این بیماری در بین کودکان ۱۰ تا ۱۹ سال بیش‌تر شایع است.

آپاندیسیت یک بیماری مسری نیست یعنی نمی‌تواند به دیگران منتقل شود.

بدون آپاندیس می‌توانید یک زندگی عادی داشته باشید و نیازی نیست در سبک زندگی یا رژیم غذایی خود تغییر ایجاد کنید.

بیماری آپاندیسیت باعث بروز چه علائمی می‌شود؟

خوشبختانه علائم آپاندیسیت به سرعت و معمولا در طی ۲۴ ساعت اول بروز می‌کنند. علائم آپاندیسیت می‌توانند از ۴ تا ۴۸ ساعت پس از بروز مشکل در آپاندیس، ظاهر می‌شوند.

شایع‌ترین علامت التهاب در آپاندیس، درد در شکم است. این درد ممکن است از ناحیه‌ی اطراف ناف شروع شود و به سمت راست و پایین شکم حرکت کند. همچنین درد شکمی ممکن است از سمت راست و پایین شکم شروع شود. درد شکمی با گذشت زمان اغلب بدتر می‌شود. این درد هنگام حرکت کردن، تنفس عمیق، لمس کردن و سرفه یا عطسه، بدتر می‌شود. در صورت پارگی آپاندیس، این درد ممکن است در سراسر شکم احساس شود. در صورت تجربه‌ی درد جدید و یا شدیدتر شدن درد در قسمت پایین وسمت راست شکم، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید.

در صورت تجربه‌ی علائمی ماند تب، از دست دادن اشتها، حالت تهوع، استفراغ، یبوست یا اسهال، کاهش انرژی و عدم دفع گاز، بسیار مهم است که به پزشک مراجعه کنید.

آپاندیسیت با برخی بیماری‌های دیگر علائم مشابهی دارد. بیماری‌هایی که می‌توانند علائم آپاندیسیت را تقلید کند عبارتند از: بیماری کرون، کولیت، سلیاک، دیورتیکولیت مکل، بیماری‌های التهابی قسمت فوقانی شکم (بیماری کیسه صفرا، بیماری کبدی یا زخم اثنی عشر یا دوازدهه)، عفونت‌های دستگاه ادراری،‌ سنگ کلیه، حاملگی خارج رحمی، بیماری التهابی لگن (PID)، مشکلات معده و انسداد روده.

هنگام تجربه‌ی علائم بالا و درد شکمی، از داروهای ضد درد استفاده نکنید. استفاده از داروی ضد درد ممکن است علائمی را که به تشخیص کمک می‌کنند از بین ببرند و پزشکان در تشخیص دچار مشکل شوند.

عوامل خطر آپاندیسیت

آپاندیسیت می‌تواند در هر فردی ایجاد شود، اما ممکن است برخی از افراد بیش از سایرین به این بیماری مبتلا شوند. عوامل خطر آپاندیسیت عبارتند از:

• سن: آپاندیسیت غالبا افراد بین ۱۵ تا ۳۰ سال را مبتلا می‌کند. بروز آپاندیسیت در کودکان زیر ۲ سال نادر است.
• جنسیت: آپاندیسیت در مردان بیش‌تر از زنان دیده می‌شود.
• سابقه‌ی خانوادگی: افرادی که دارای سابقه‌ی خانوادگی آپاندیسیت هستند در معرض خطر بیش‌تری برای ابتلا به آن قرار دارند.

آیا می‌توان از آپاندیسیت پیشگیری کرد؟

در حال حاضر، هیچ راه شناخته شده‌ای برای جلوگیری از بروز آپاندیسیت وجود ندارد. اما ممکن است رژیم غذایی با فیبر بالا باعث شود مدفوع نرم‌تر شود و احتمال انسداد آپاندیس به وسیله‌ی مدفوع سفت شده کاهش یابد.

پزشکان چگونه آپاندیسیت را تشخیص می‌دهند؟

تشخیص آپاندیسیت با شرح حال کامل و معاینه‌ی فیزیکی آغاز می‌شود. پزشک با وارد کردن فشار بر ناحیه‌ی مک برنی (ربع تحتانی و راست شکم) وجود درد را بررسی می‌کند.

هیچ آزمایش خون قطعی برای تشخیص آپاندیسیت وجود ندارد. اما نمونه‌ی خون می‌تواند افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون (WBC) را نشان دهد، که در واقع نشان دهنده‌ی عفونت است. در واقع وجود هر عفونتی در بدن می‌تواند باعث بالا رفتن تعداد گلبول‌های سفید خون شود.

پزشکان معمولا از سونوگرافی برای تشخیص آپاندیسیت استفاده می‌کنند.

یکی دیگر از روش‌های تشخیص آپاندیسیت توسط پزشکان، سی تی اسکن شکم و لگن است.

گاهی اوقات به جای سی تی اسکن برای تشخیص آپاندیسیت، به ویژه در خانم باردار، از ام آر آی استفاده می‌شود.

علاوه بر آزمایشات تشخیصی بالا، آزمایش ادرار نیز برای بررسی وجود عفونت ادراری، درخواست می‌شود.

برای بررسی حاملگی خارج رحمی نیز تست حاملگی انجام می‌شود.

مشاوره با دکتر جراح عمومی

آپاندیسیت چگونه درمان می‌شود؟

بیش‌تر موارد آپاندیسیت نیاز به جراحی دارد. برداشتن آپاندیس به وسیله‌ی عمل جراحی، آپاندکتومی نامیده می‌شود. جراحی خارج کردن آپاندیس، به دو شکل انجام می‌شود: از طریق لاپاراسکوپی یا جراحی باز با ایجاد برش در شکم.

اگر آپاندیس ترکیده یا پاره نشده باشد، پزشک جراح عمومی آن را از طریق ایجاد یک برش کوچک در شکم یا از طریق عمل لاپاراسکوپی خارج خواهد کرد. بهبودی بعد از عمل معمولا بین ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد و جای عمل بسیار کوچک و بین ۵ تا ۱۰ سانتیمتر است.

جالب است بدانید، پزشکان ترجیح می‌دهند حتی موارد مشکوک به آپاندیس را جراحی کنند. زیرا در صورت وجود التهاب در آپاندیس، خطر پارگی آن بالا است. پارگی آپاندیس بسیار خطرناک است و باعث پخش شدن عفونت در حفره‌ی شکمی می‌شود که به آن پریتونیت گفته می شود.

در صورت پارگی آپاندیس، لازم است که در اتاق عمل، شکم باز شود و جراح عمومی تمام عفونتی که در حفره‌ی شکمی پخش شده است را بشوید و پاک کند. این عمل چندین ساعت طول می‌کشد و حتی در مواردی می‌تواند باعث مرگ بیماران شود. پاره شدن آپاندیس اغلب به زمان بهبودی بیش‌تری نیاز دارد و لازم است که آنتی بیوتیک مصرف کنید. جای زخم عمل نیز ممکن است از بالای شکم (زیر جناغ) تا پایین شکم ادامه داشته باشد.

گاهی ممکن است بعد از عمل باز آپاندیسیت، لازم باشد بیمار تا ۱ هفته در بیمارستان بستری شود تا آنتی بیوتیک‌های لازم را از طریق ورید دریافت کند. بازگشت به فعالیت‌های عادی معمولا حدود ۲ هفته طول می‌کشد، اما ممکن است فرد برای انجام فعالیت‌های شدیدتر ۴ تا ۶ هفته صبر کند.

در شرایط زیر نیز جراحی گسترده‌ی شکمی انجام می‌شود:

• آپاندیسیت باعث آبسه شده باشد.
• وجود تومور در سیستم گوارشی.
• آپاندیسیت در ۳ ماهه‌ی سوم بارداری در زنان باردار.
• بیمار قبلا جراحی‌های شکمی زیادی داشته که ممکن است چسبندگی در شکم وجود داشته باشد.