تشخیص و درمان کیست هیداتیک

چگونه می توانیم کیست هیداتیک را شناسایی کنیم این کیست ها در چه نواحی از بدن ایجاد می شوند ریه و کبد محل تجمع این کیست ها به شمار می روند و با برداشتن این کیست ها از محل رشد می توان بیماران را درمان کرد بهتر است از چهارپایان آلوده به این کیست ها دوری کنید.

تشخیص کیست هیداتیک:

چنانچه کیست هیداتیک در داخل بدن پاره شود و یا مایع آن به محوطه بطنی نشت نماید نوعی واکنش آنافیلاکتوئید همراه با افزایش ائوزینوفیل های خون و افزایش ممکن است در تشخیص بیماری کمک کند. هر آینه، تابلوی بالینی بیماری معمولا مشخص نیست و نشانه ائوزینوفیلی هم در کمتر از ۲۵ درصد بیماران در آزمایش هماتولوژی دیده می شود.

کیست هیداتیک همان طور که قبلا نیز اشاره شد از طریق پرتونگاریهای متداول و روزمره کشف می شود. ضایعات ریوی معمولا گرد هستند و در پرتونگاری به شکل توده های نامنظم با چگالی یا دانسیته همگن مشاهده می گردند. این کیست ها هرگز کالسیفیه نمی شوند. و برعکس کیست های کبدی اکی نوکوکوس گرانولوزوس در ۵۰ درصد موارد حاشیه نازکی از کالسیفیکاسیون را نشان می دهند. پرده رادیو لوسنس (حاجب نسبت به اشعه ایکس) به قطر ۲ تا ۴ میلی متر که محدوده آهکی شدن کیست را در پرتونگاری نشان می دهد در مورد کیست اکی نوکوکوس مولتی لوکولاریس گزارش شده است.

آزمایش C.T.Scan در نشان دادن جزئیات کیست هیداتیک کمک موثری می کند. در برخی موارد کیست های هیداتیک نوع اکی نوکوکوس گرانولوزوس از کیست های خوش خیم کبدی در پرتونگاری غیر قابل تشخیص هستند. در سایر موارد وجود کیست های آلوئولر آزمایش C.T.Scan توده های مشخصی را مشابه کاتون های نکروتیک که توسط لایه نازک کالسیفیکاسیون احاطه شده است نشان می دهد. انجام آزمایش سونوگرافی در تمایز کیست های هیداتیک از سایر عوارض مشابه موثر است و قبل از انجام عمل جراحی ممکن است آنژیوگرافی ضرورت داشته باشد.

پونکسیون و آسپیراسیون برای تشخیص کیست هیداتیک نباید انجام شود زیرا در اثر انتشار مایعات کیست هیداتیک در محوطه داخلی بدن واکنش های خطرناک آنافیلاکسی بروز می نمایند.

گاهی اوقات نه برای همیشه وقت اسکولیس ها ممکن است در نمونه های بزاق و خلط، مدفوع و ادرار یافت شوند که بهترین راه برای آزمایش میکروسکوپی آنان استفاده از رنگ آمیزی زیل نیلسن است.

آزمایش پوستی کازونی حساس است ولی در چهل درصد موارد نتایج مثبت کاذبند.

آزمایشهای سرولوژیک از قبیل آزمایش غیر مستقیم هماگلوتیناسیون و لانکس اگلوتیناسیون اگر مثبت باشند نافع هستند. ولی بسیاری از موارد بیماران با وجود داشتن کیست پاسخ ایمنی نشان نمی دهند. هماگلوتیناسیون غیر مستقیم در ۹۰ درصد بیماران که دارای کیست هیداتیک کبدی هستند بایستی مثبت باشد ولی فقط در ۵۰ تا ۶۰ درصد موارد کیست هیداتیک ریوی مثبت است. بروز نشانه کمانی شکل Arc-۵ در آزمایش ایمونوالکتروفورز اختصاصی ترین روش در تشخیص کیست هیداتیک را نشان می دهد و تبدیل این آزمایش به تکنیک ELIDA یعنی Enzyme- Linked immunoelectro diffusion assay می تواند آزمایشی حساستر و سریع تر فراهم نماید. متعاقب برداشت جراحی کیست ها انجام آزمایشهای سرولوژیک در تجسس بقایای کیست و یا عود بیماری ثمربخش است.

درمان:

درمان جراحی هنوز درمان استاندارد کیست هیداتیک است. بیمارانی که دارای کیست های هیداتیک و یا ریوی کوچک کالسیفیه از نوع سیلواتیک می باشند تنها زمانی تحت درمان جراحی قرار می گیرند که علائم بالینی از خود نشان دهند و یا کیست ها فوق العاده بزرگ شده باشند و فشار مکانیکی روی اعضای داخلی مشکلاتی را ایجاد کرده باشند. سایر کیست ها را بایستی پس از تشخیص قطعی در صورت امکان برداشت نمود و یا بایستی آنها را عقیم و سپس درناژ کرد. قبل از برداشت کیست های بزرگ بایستی محتویات کیست به کمک محلول نمکی هیپرتونیک عقیم گردد. در موقع جراحی بایستی کیست های داخلی را به طور کامل برداشت نمود و تمام مجاری صفراوی یا فیستول های برونشیال را بدقت بست. فضای باقیمانده پس از برداشت کیست را باید به طریقی محو نمود تا مانع عفونت بعد از عمل شود. رشد قارچهای آسپرژیلوس در حفره های باقیمانده متعاقب برداشت کیست های ریوی دیده شده است.

درمان طبی کیست هیداتیک با دوز بالای مبندازول به مقدار روزانه ۴۰ میلی گرم پارکیلو هنوز مراحل تجربی خود را می گذراند. در حیوانات مدل که اثرات این دارو تحت تجربه می باشد به ثبوت رسیده است که مبندازول به صورت یک داروی ضد لاروی روی کیست های اکی نوکوکوس موثر است ولی روی کیست های اکی نوکوکوس مولتی لوکولاریس موثر نمی باشد. تجاربی که روی انسان به عمل آمده اند نشان می دهند که تمام فرم های اکی نوکوکوس پاسخ مثبت نشان می دهند اگر چه تجربیاتی که روی مولتی لوکولاریس انجام گرفته محدودند.

عوارض جانبی شدیدی از قبیل کاهش نوتروفیل ها متعاقب تجویز مبندازول گزارش شده است. مبندازول برای درمان بیمارانی که امکان عمل جراحی در آنان موجود نیست می تواند مورد توجه قرار گیرد. در بیماران انتخابی ممکن است همراه با عمل جراحی برای کم کردن خطر متاستاز و یا گسترش بیماری از داروی مبندازول استفاده نمود. در حال حاضر این دارو می تواند تنها با آگاهی و رضایت خود بیمار مورد استفاده قرار گیرد. جذب دارو همراهبا تحریک بافتهاست و سطح دارو در خون بایستی تحت مراقبت قرار گیرد. مصرف داروی مبندازول در زنان حامله ممنوع است.

پیشگیری:

میزان شیوع بیماری کیست هیداتیک در انسان با اِعمال برنامه های صحیح بهداشتی و روش مناسب می تواند کاهش یابد و بیماری با توجه به اصول زیر می تواند تحت کنترل قرار گیرد:

۱- پرهیز از تماس با سگهای آلوده به تنیاها و به خصوص تنیا اکی نوکوکوس گرانولوزوس.

۲- انهدام لاشه های آلوده به کیست هیداتیک در حیوانات میزبان مثل گاو، گوسفند، بز و شتر، که بهترین روش سوزاندن و سپس دفن لاشه هاست.