RNA چیست؟

–

«DNA-دی‌اِن‌ای» ماده‌ای ژنتیکی است که به‌عنوان نقشه‌ی ژنتیکی بدن ما عمل می‌کند. واژه‌ی دی‌اِن‌ای مخفف «اسید دی‌اکسی ‌ریبونوکلئیک – deoxyribonucleic acid» است.

دی‌اِن‌ای به سلول‌ها می‌گوید که چگونه پروتئین‌های مورد نیاز برای زنده ماندن بدن را بسازند. تا کنون دی‌اِن‌ای، توجهات زیادی را به سمت خود جلب کرده است، ولی کار آن بدون یک همکار کلیدی امکان‌پذیر نیست؛ «RNA-آر‌اِن‌ای». این واژه مخفف «اسید ریبونوکلئیک» است.

برای درک رابطه‌ی همکاری دی‌اِن‌ای با آر‌اِن‌ای، یک دستورالعمل نحوه‌ی ساخت خودرو را در نظر بگیرید. راهنمای ساخت خودرو نشان می‌دهد که مراحل ساخت خودرو چیست، ولی با این حال فقط با داشتن دستورالعمل تولید، نمی‌توان خودرو ساخت، بلکه باید کسی یا چیزی وجود داشته باشد که کارگران لازم را برای تولید خودرو فراهم کند. آر‌اِن‌ای همین کار را برای سلول‌ها انجام می‌دهد.

پروتئین‌ها نیروهای کار در بدن هستند. آن‌ها کارهای خاص در سطح مولکولی را در همه‌ی اندام‌های زنده انجام می‌دهند. خون رساننده‌ی اکسیژن به همه‌ی سلول‌های بدن است.

خون برای انجام این کار به پروتئین هموگلوبین نیاز دارد. دستگاه گوارش ما غذاهایی که می‌خوریم را به کمک پروتئین‌های دیگری هضم می‌کند و آن‌ها را تبدیل به مواد کوچک‌تر می‌کند.

به‌عنوان مثال «آمیلاز» پروتئینی است که نشاسته‌ی موجود در نان و سیب‌زمینی را می‌شکند و تبدیل به قند می‌کند.

به طور کل، بدن ما از مولکول‌های زیادی تشکیل شده است و از پروتئین‌های خاصی استفاده می‌شود تا این مولکول‌ها ساخته شوند. برای اینکه بدن بداند کدام پروتئین را باید بسازد، چه زمانی بسازد و کجا بسازد، بر روی دستورالعمل راهنمای خود که همان دی‌اِن‌ای است تکیه می‌کند. آر‌اِن‌ای از این دستورالعمل تبعیت کرده و پروتئین‌ها را می‌سازد. با این حال آر‌اِن‌ای تنها یک مولکول نیست. در اینجا سه نوع آر‌اِن‌ای شرح داده می‌شوند:

ام‌آر‌اِن‌ای«mRNA»: ساختن پروتئین درون هسته‌ی سلول‌ شروع می‌شود. درون هسته دی‌اِن‌ای نشسته است. سلول‌ها راهنمای موجود در دی‌اِن‌ای را بر روی یک شاخه‌ی آر‌اِن‌ای پیامرسان یا همان ام‌آر‌اِن‌ای کپی می‌کنند. زمانی که این شاخه تولید شد از هسته خارج می‌شود؛ در حالی که دی‌اِن‌ای به طور ایمن درون آن قرار گرفته است.

آرآر‌اِن‌ای «rRNA»: خارج از هسته‌ی سلول، ام‌آر‌اِن‌ای با چیزی به نام آرآر‌اِن‌ای جفت می‌شود. آرآر‌اِن‌ای یا همان «ریبوزومال آر‌اِن‌ای» در حقیقت بازکننده‌ی رمز نگاشته شده در ام‌آر‌اِن‌ای است و به کمک این اطلاعات پروتئین جدیدی را می‌سازد. پروتئین‌ها با استفاده از آمینواسیدها ساخته می‌شوند. آرآر‌اِن‌ای در واقع آمینواسیدها را به ترتیب لازم کنار یکدیگر قرار داده و پروتئین را می‌سازد.

تی‌آر‌اِن‌ای «tRNA»: تی‌آر‌اِن‌ای کاری مانند کار تاکسی دارد. این نوع آر‌اِن‌ای آمینواسیدها را از نواحی دیگر به منطقه‌ی تولید پروتئین می‌آورد تا به این ترتیب پروتئین ساخته شود.

بنابراین سه نوع آر‌اِن‌ای شرح داده شده در کنار یکدیگر عمل می‌کنند تا پروتئین‌های مورد نیاز بدن ساخته شود.