واژینیت یا التهاب واژن

واژینیت، التهاب واژن است که در اکثر موارد بر اثر عفونت تولید می شود ولی نه همیشه و باعث تولید التهاب، خارش و احساس درد در واژن (مهبل) یا فرج(vulva) می شود و همراه ترشحات غیرطبیعی است.

این بیماری نسبتاً شیوع زیادی دارد و ۷۵ درصد زنان حداقل یک بار به آن مبتلا می شوند، و بالاترین علت مشورت زنان با پزشک است.

انواع واژینیت

ـ واژینیت عفونی: این نوع واژینیت که از همه شایع تر است بر اثر میکروارگانیزم ها مثل باکتری ها، ویروس ها، پارازیت ها و یا یک مخمر تولید می شود. مخمر یک قارچ میکروسکوپی است.

علت تولید واژینیت عفونی یکی از عوامل زیر است:

* به هم خوردن تعادل فلور طبیعی واژن ـ واژن محل زندگی انواع میکروارگانیزم های محافظت کننده است که به آن فلور واژینال می گوییم. تعادل بین این فلور عامل جلوگیری از تولید مثل باکتری ها و یا مخمرهای آزاردهنده و ایجاد عفونت می شود. PH طبیعی واژن نسبتاً اسیدی است تغییر PH و عدم تعادل فلور میکربی و همچنین میزان غیرطبیعی گلوکز، گلیکوژن، آنتی کور و سایر موادی که در ترشحات واژینال وجود دارند.

سن، روابط جنسی، بارداری، قرص های ضد بارداری، بهداشت شخصی و عادات لباس پوشیدن هم می تواند باعث عدم تعادل فلور شده و در نتیجه باعث تولید غیرطبیعی باکتری ها و قارچ هایی که در آنجا وجود دارند، شود. در این مقاله فقط درباره ی واژینیت های عفونی که حدود ۹۰درصد واژینیت ها را تشکیل می دهند، می خوانید.

ـ واژینیت اترونیک باعث خشکی واژن می شود. این نوع واژینیت بر اثر رکود میزان استروژن پس از برداشتن تخمدان ها و یا پس از یائسگی به وجود می آید که مخاط واژن نازک تر و کمتر از حد طبیعی است و در نتیجه حساس تر و صدمه پذیرتر است.

ـ واژینیت التهابی ـ انفلاماسیون واژینال می تواند بر اثر تحریک مواد شیمیایی وارد شده به واژن و یا عکس العمل آلرژیک تولید شده بر اثر اسپرمیسید(اسپرم کش ها)، روش های واژینال، صابون های عطری، نرم کننده های پارچه، کاندوم ساخته شده از لاتکس که مقدار بسیار کمی ماده لیزکننده دارند و یا استفاده طولانی از یک تامپون، تولید شوند.

چه مشکلاتی ممکن است پیش بیاید

به طور کلی واژینیت مشکلی ایجاد نمی کند ولی می تواند باعث مشکلاتی برای زنان باردار شود. واژینیت های تولید شده بر اثر باکتری ها و یا توسط پارازیت تری کوموناس واژینالیس می توانند عامل زایمان های زودرس شوند.

همچنین این دو واژینیت باکتریایی و ترکوموناز خطر آلودگی به ویروس HIV و سایر عفونت های مقاربتی را در صورت داشتن روابط جنسی محافظت نشده، بالا می برند.

بعضی واژینیت ها عود می کنند و درمان این گونه واژینیت ها مشکل تر است و بر زندگی و روابط جنسی بیمار تأثیر جدی می گذارد.

سیمپتوم های واژینیت

ـ دردها و خارش ها در واژن و اغلب در vulva

ـ تغییر مهم در شدت ترشحات واژینال، رنگ، وضع ظاهری ترشحات، بوی آن از علائم یک واژینیت عفونی است. اگر عفونت قارچی باشد ترشحات معمولا سفید رنگ هستند و اگر بر اثر باکتری ها باشند ترشحات بدبو، خاکستری و یا زردرنگ هستند.

ـ احساس التهاب و سوزش در هنگام ادرار کردن و هنگام رابطه ی جنسی

ـ تورم و قرمزی  vulva

ـ به ندرت خونریزی سبک واژینال وجود دارد.

توجه داشته باشید که بسیاری از زنان حامل تولیدکننده واژینیت عفونی ، هیچگونه سیمپتومی ندارند و همینطور پارازیت تریکوموناز واژینالیس سال ها می تواند بدون هیچ سیمپتومی در واژن زندگی کند.

چه کسانی در خطر مبتلا شدن هستند

ـ زنانی که دچار دیابت شده اند و بیماری آنها تحت کنترل نیست و دچار حملات هاپیرگلیسمی می شوند بیشتر دچار واژینیت های مخمری می شوند، زیرا مخمرها گلوکز دوست هستند.

ـ زنان باردار ـ واژینیت های مخمری ده تا بیست برابر بیشتر در دوره بارداری دیده می شوند و دلیل اصلی آن زیاد شدن میزان استروژن، PH، میزان گلیکوژن واژن و میزان قند خون نزد زنان باردار است.

عوامل زیاد شدن خطر

ـ خستگی به علت کم خوابی، رژیم لاغری، استرس، دارو، بیماری و سایر عواملی که دستگاه دفاعی را ضعیف کند.

ـ مصرف آنتی بیوتیک ها زیرا باعث تخریب فلور طبیعی واژن می شود.

ـ مصرف قرص ضدحاملگی نزد بعضی از زنان

ـ پوشیدن لباس های زیر که از الیاف مصنوعی تهیه شده و یا لباس های تنگ که باعث نگه داشتن گرمای بدن و ایجاد یک محیط مرطوب برای رشد و نمو مخمر کاندیدا می شود.

ـ مصرف غذاهای خیلی شیرین

ـ درمان با استروژن

ـ استفاده مرتب از روش واژینال که برای رعایت بهداشت به کار می روند و یا مصرف محصولات ضدعفونی کننده

ـ استفاده از استریله مسی

ـ داشتن یک شریک جنسی جدید و یا داشتن چندین شریک جنسی

ـ داشتن روابط جنسی محافظت نشده با شریک جنسی آلوده

پیشگیری

ـ داشتن بهداشت خوب و شستن و خشک کردن نواحی تناسلی (استفاده مداوم از محصولات ضدعفونی کننده باعث ضعف مخاط می شوند).

ـ عدم استفاده از محصولات معطر

ـ عدم استفاده از روش های واژینال

ـ عدم استفاده از بوگیرهای واژنی

ـ عوض کردن مرتب تامپون و نوار بهداشتی

ـ از لباس های زیر کتانی استفاده کنید و عدم استفاده از نایلون

ـ در صورت امکان لباس های زیر را در آب داغ و کمی آب ژاول شستشو دهید تا میکروارگانیزم ها را نابود کند.

ـ در توالت برای جلوگیری از سرایت باکتری های رکتوم به واژن، از جلو به عقب خود را پاک کنید.

ـ بدون لباس زیر بخوابید تا نواحی تناسلی در هوای آزاد قرار گیرد.

ـ از شلوارهای تنگ و جوراب شلواری های نایلنی پرهیز کنید.

ـ مایوی خیس را زود عوض کنید.

ـ روابط جنسی محافظت شده داشته باشید.

چند راهنمایی برای پیشگیری از بازگشت بیماری

ـ داشتن عادات تغذیه ای خوب: یک رژیم غذایی کم پربی و مواد غذایی سالم از عفونت های واژینال پیشگیری می کند.

برای داشتن تعادل فلور واژینال و تقویت دستگاه دفاعی پیشنهاد می شود از مواد غذایی سرشار از:

ـ ویتامین A  و بتاکاروتن مثل جگر، سیب زمینی شیرین و انواع هویج ها و اسفناج

ـ ویتامین C مثل فلفل دلمه ای قرمز و سبر، گویا، کی وی و مرکبات

ـ روی Zincمثل صدف، گوشت قرمز، مرغ، حبوبات و سریال های کامل

استفاده کنید.

مخصوصا برای پیشگیری از واژینیت های مخمری از مصرف زیاد شکر و آب میوه های شیرین خودداری کنید . همچنین مصرف پروبیوتیک ها مانند ماست و مصرف مرتب کفیر که به بهبود فلور روده ای کمک می کنند، می تواند برای فلور واژینال هم اثر داشته باشند.

 

درمان های دارویی

اگر احساس می کنید دچار واژینیت شده اید حتما به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص درست داده شود. گاهی پزشک لازم می داند که از واژن نمونه برداری کند تا علت وجود عفونت را پیدا کند و مطمئن شود که بیمار فقط از خشکی واژن رنج نمی برد. همین طور اگر سیمپتوم های واژینیت همراه با تب و سیمپتوم های غیرطبیعی دیگر مثل شکم درد و تب و بارداری و احتمال بیماری عفونی مقاربتی یا عفونت های واژنی هست، در این صورت حتماً باید به پزشک مراجعه کنید.

درمان های کلاسیک ۹۰ درصد واژینیت ها را در کمتر از دو هفته درمان می کند حتی گاهی در چند روز.

ـ واژینیت مخمری (قارچی): توسط شیاف های واژنی یا کرم های ضد قارچ که هنگام خواب در داخل واژن مالیده می شوند حتی در هنگام پریود، درمان می شود. زنانی که قبلاً هم دچار شده اند و سیمپتوم ها را به خوبی می شناسند می توانند بدون نسخه با مشورت داروساز دارو را تهیه کنند.

درمان از راه دهان هم وجود دارد که فقط با نسخه پزشک می شود تهیه کرد.

بعضی وقت ها عفونت های مخمری عود می کنند در این حالت بسیار مهم است که علت عود بیماری را جستجو و برطرف کرد. باید در نظر داشت که واژینیت مخمری جزو بیماری های مقاربتی نیست و پارتنر شخص بیمار هم باید درمان شود. اگر عفونت بر اثر یک نوع دیگر و کمیاب مخمر که کاندیدا آلبی کان که عامل ۹۰ درصد عفونت های مخمری است باشد درمان با اسید بوریک از طریق داخل واژن هم می تواند پیشنهاد شود.

واژینوز باکتریایی: قرص ها، ژل ها و یا کرم های حاوی آنتی بیوتیک ها توسط پزشک برای درمان به کار می روند. داروهایی که بیشتر از همه مورد استفاده اند: Metronidazole از راه دهان و یا Clindamycine از راه واژن.

بیمار در مدت درمان و ۴۸ ساعت پس از آن نباید از مشروبات الکلی استفاده کند زیرا الکل می تواند عامل کرامپ ها، حالت تهوع و استفراغ بشود. اگر سیمپتوم ها پس از درمان هنوز وجود دارند باید دوباره به پزشک مراجعه کرد.

زنان باردار آلوده باید حتماً درمان شوند حتی اگر هیچ سیمپتومی وجود نداشته باشد.

ـ تری کوموناس: با یک دوز دارو با نسخه پزشک درمان می شود. برای این نوع واژینیت بسیار مهم است که پارتنر بیمار همزمان درمان شود که از بازگشت بیماری جلوگیری شود. فراموش نشود که هنگام درمان با این دارو و ۴۸ ساعت پس از اتمام آن نباید الکل مصرف شود. از این دارو نباید در سه ماه اول بارداری استفاده شود و زنان شیرده تا ۲۴ ساعت پس از پایان درمان نباید به کودکشان شیر بدهند.

در سه ماه اول بارداری پزشک معمولا کرم یا شیاف داخل واژن را برای دارو توصیه می کند.

توجه: بسیار مهم است که بیمار میزان دارو را طبق دستور پزشک مصرف کند و حتی اگر سیمپتوم ها از بین رفته باشند.

ـ اگر پس از دو هفته از پایان درمان هنوز سیمپتومی وجود داشت حتماً به پزشک مراجعه شود.

ـ در مدت درمان نباید رابطه جنسی داشت چون احتمال دوباره آلوده شدن و صدمه زدن به مخاط واژن وجود دارد. چنانچه مایل به ارتباط جنسی هستید، پارتنر شما باید از کاندوم استفاده کند.

ـ بعضی از کرم های حاوی روغن به کاندوم های تهیه شده از لاتکس صدمه می زند و آنها را ضعیف می کنند با پزشک مشورت کنید.

ـ اگر امکان بارداری وجود دارد پزشک را در جریان بگذارید.

و بالاخره بدانید ناحیه تناسلی بانوان بسیار حساس است و نباید مورد تعرض قرار گیرد و نباید از لباس های تنگ که باعث التهاب می شوند و محصولات نظافتی قوی و ضدعفونی کننده به طور روزانه و تامپون و نوار بهداشتی دائماً و محصولات معطرکننده و دوش داخل واژن استفاده کرد. هم چنین اگر از تشخیص مطمئن نیستید از داروهای بدون نسخه استفاده نکنید.

طب مکمل

برای پیشگیری

پروبیوتیک ها: فلور واژینال طبیعی شامل باکتری های مفید است که رشد میکروارگانیزم های بیماری زا را کنترل می کند. استفاده واژینال از این باکتری های مفید می تواند از عفونت های واژینال تکراری (عود کننده) جلوگیری کند.

یک مطالعه کلینیکی که در سال ۲۰۱۰ بر روی بیش از یکصد زن که از واژینیت باکتریایی عود کننده رنج می بردند نشان داد که استفاده واژینال روزانه از کپسول های پروبیوتیک باعث شده که در مدت یازده ماه ۷۵ درصد از بازگشت بیماری کمتر شود. از کپسول ها به مدت دو هفته استفاده شده با یک هفته فاصله بین هر دوره درمان، متاسفانه در واژینیت های مخمری پروبیوتیک ها بی اثرند.

استفاده از پروبیوتیک ها چون هیچ اثر ناخواسته بدی روی جنین ندارند، از بهترین درمان ها برای زنان باردار به شمار می رود.

برای درمان

ـ اسید بوریک: چندین مطالعه کلینیکی موثر بودن اسید بوریک به صورت کپسول واژینال را برای درمان واژنیت های مخمری نشان داده. اسید بوریک خواص ضدعفونی کننده و ضد قارچ دارد. در یکی از مطالعات چاپ شده که بر روی ۱۰۸ بیمار که از واژینیت مخمری رنج می بردند نشان داد که درمان با ۶۰۰ میلی گرم اسید بوریک بسیار موثرتر از درمان با صد هزار واحد نیستاتین در روز بوده. نیستاتین یک داروی ضد قارچ کلاسیک است.

کنتراندیکاسیون ـ چون هنوز آماری از بی خطر بودن اسید بوریک روی زنان باردار نداریم، بهتر است آنها از این درمان استفاده نکنند.

اسید بوریک می تواند تولید التهاب و سوزش کند و به هیچ وجه برای زخم های باز نباید استفاده شود.

ـ روغن اساسی ملالوکا ـ در سال ۱۹۶۲ یک متخصص زنان برای مطالعه بر روی ۱۳۰ زن که از عفونت های واژن رنج می بردند، توانست آنها را با روغن اساسی ملالوکا درمان کند.

مطالعه دیگری در سال ۱۹۹۱ نشان داد، واژینیت باکتریایی زنی با تامپون فرو رفته در روغن اساسی ملالوکا با موفقیت درمان شده است.

ـ اکی ناسه: دستگاه دفاعی بدن را تقویت کرده و انفلاماسیون را کم می کند به همین جهت جزو درمان های سنتی واژینیت بشمار می رفته.

ـ Hydraste کانادا: یک آنتی بیوتیک طبیعی، قابض و ضد میکرب است، به همین جهت به طور سنتی در درمان واژینیت های عفونی به کار می رود و به خاطر داشتن الکالوئیدها دارای خواص ضد قارچ و میکرب می باشد. تا به حال مطالعه علمی روی انسان انجام نشده است.

دوزاژ: ۶ گرم ریشه و ریزوم خشک شده را در ۱۵۰ میلی لیتر آب جوش ریخته و پس از ده دقیقه از آن می توانید استفاده کنید. سه تا چهار دوش واژینال در روز.(نباید در دوران بارداری مورد استفاده قرار گیرد.)

ـ نارون قرمز: به طور سنتی در درمان انفلاماسیون های مخاطی و هم چنین مخاط واژن به کار رفته و خواص دارویی آن به علت وجود مقدار زیاد موسیلاژ در قسمت داخلی پوست آن است.

با پودر قسمت داخلی پوست درخت نارون قرمز و آب جوش یک خمیر غلیظ تهیه کرده بگذارید سرد شود و بعد آن را روی vulva (ناحیه خارجی آلت تناسلی) قرار دهید.

ـ سرکه: از سرکه به خاطر خواص باکتری آن استفاده می شود.

دوزاژ: سه فنجان سرکه را در آب وان بریزید و در داخل وان پاها را از هم جدا کنید تا آب بتواند به داخل واژن نفوذ کند یا یک قاشق غذاخوری (۱۵میلی لیتر) سرکه خوراکی را در یک لیتر آب ریخته دوش واژینال بگیرید.

آخرین راهنمایی: با این که تهیه دارو بدون نسخه بسیار راحت است ولی بهتر است با پزشک مشورت شود مخصوصاً اگر اولین بار است که دچار شده اید، زیرا ممکن است واژینیت شما قارچی نباشد و اگر یک پارتنر جدید و یا چندین پارتنر دارید احتمالاً واژینیت شما می تواند همراه یک بیماری مقاربتی دیگر هم باشد که احتیاج به درمان جدی دیگری دارد.

اگر از این داروها استفاده کردید و نتیجه نگرفتید امکان دارد که از واژینیت های غیر قارچی رنج می برید، اگر باردار هستید، و یا دردهایی در ناحیه لگن (دردهای زیر شکمی) و تب دارید حتما به پزشک مراجعه کنید.