چرا دیوها شاخ دارند؟

عوام در ذهن خود، دیو را به صورت موجودی شاخدار مجسم می کنند. ممکن است بگویید که دیو چون موجود وحشی و درنده و آدم خواری است، به همین علت شاخ دارد. اما، این پاسخ درستی نیست … عوام در ذهن خود، دیو را به صورت موجودی شاخدار مجسم می کنند. [دیو در فرهنگ عامه مردم ایران، موجودی خیالی و افسانه ای , بدکار .است که به صورت انسانی قوی هیکل، درشت اندام، ترسناک با چشمان سرخ آتشی و چنگال های برنده خونین تصویر می شود. بر سر دیو دو شاخ تیز سیاه روییده و دمی از پشت او آویزان است. دیو با هیکلی سیاه و پشم آلود یا پوستی پشمین و سفید که خال های سیاه سراسر آن را پوشانده، توصیف می شود. ] در تصویر شماره ی یک، رستم را می بینیم که با دیو سفید در حال جنگیدن است و با شمشیر، پای راست دیو سفید را از زانو جدا کرده است. در این تصویر، دیو سفید به صورت هیولایی نشان داده شده است که بدن او مانند آدم است، اما کله ی اومانند گاو یا بز دارای دو شاخ است.

پرسشی که در این جا پیش می آید این است که چرا دیو شاخ دارد؟ ممکن است بگویید که دیو چون موجود وحشی و درنده و آدم خواری است، به همن علت شاخ دارد. اما، این پاسخ درستی نیست. زیرا جانوران درنده و گوشتخوار مانند شیر و ببر و پلنگ شاخ ندارند. و برعکس، حیوانات گیاه خوار مانند گاو و بز و گوسفند شاخ دارند. از این نظر، دیو شاخدار به حیوانات علف خوار مانند گاو و بز و گوسفند نزدیک تر است تا به جانوران گوشتخوار مانند شیر و ببر و پلنگ . برای پاسخ به پرسش بالا باید به سراغ حیوانات شاخدار مانند بز و گاو برویم و ببینیم که این حیوانات در فرهنگ عامه ی ایران چه نقشی را بازی می کرده اند و سمبول چه نیرویی بوده اند.

در فرهنگ ایرانی، بز شاخدار سمبول و نشانه ی نیروی باروری و برکت است و در بیشتر نقش های به جامانده از روزگار باستان، بز علاوه بر شاخ دارای بال نیز می باشد و به صورت بزبالدار تصویر شده است. بال در بز بالدار مانند بال در فرشته ی بالدار، نشانه ی ارتباط با آسمان است و به بز یک حالت قدسی و آسمانی می دهد. ایرانیان معتقد بودند که روح باروری و برکت در کالبد بز و گاو حلول کرده است و می پنداشتند که خون بز و گاو دارای خاصیت باروری و برکت است. به همین علت است که در نقش های مربوط به آیین پرستش اهورا میترا، گاو شاخداری را می بینیم که به دست اهورامیترا، قربانی شده است و خون پربرکتش به زمین ریخته شده است.