خستگی شدید کاری؟

کلمه Burnout برای اولین بار در سال ۱۹۶۹ وارد اصطلاحات پزشکی شد و طبق عقیده سازمان بهداشت جهانی نشان دهنده یکخستگی شدید – از دست دادن کنترل- و نداشتن نتیجه خوب در کارهای شغلی روزانه  است.

در سال های ۱۹۷۰ این بیماری در کسانی که در کمک به دیگران کار می کردند مثل پرستاران- پزشکان- مددکاران اجتماعی و معلمان دیده می شد، ولی امروزه همه ی شاغلین به آن مبتلا می شوند، حتی کارگرهای ساده.

Burnout یا دیپرشن- Burnout مخصوصا مربوط به شغل است ولی در دیپرشن شغل عامل بیماری نیست ولی می تواند از عوامل تشدیدکننده به شمار برود. افرادی که دچار Burnout هستند همیشه دچار استرس مزمن هستند. ولی ۵۰درصد بیماران دیپرشنی دچار استرس مزمن هستند. البته اختلاف فیزیولوژیکی هم وجود دارد. مثلا افرادی که دیپرس هستند کورتیزول زیاد دارند و آنهایی که دچار Burnout هستند، کورتیزول کم دارند.

از شروع سال های ۱۹۹۰ مشکلات سلامتی روانی در کار خیلی شدید شده مثل Burnout   -دیپرشن – استرس های پس از صدمات (post-traumatique)- نگرانی ها- به طوری که طبق آمار حدود ۴۰درصد و در بعضی از مشاغل حدود ۶۰درصد افرادی که قادر به کار نیستند را تشکیل می دهند، در حالی که آمار سال ۱۹۹۰ هیجده درصد بیماران نمی توانستند کار کنند و امروزه این بیماری اولین عامل غیبت های طولانی از شغل است.

آثار استرس های مزمن در سلامتی روانی کارگران و کارمندان بیشتر در کشورهای صنعتی دیده می شود و قسمت بزرگی از آن بر اثر تغییرات سریع در دنیای کار است. مثل جهانی شدن بازار- رقابت با سایر کمپانی ها- پیشرفت و توسعه تکنولوژی- ناامنی شغلی و غیره….

آمار دقیقی از کسانی که دچار  Burnout شده اند وجود ندارد. طبق آخرین مطالعه آمار کانادا کمی بیشتر از یک چهارم کارکنان کبکی دچار استرس روزانه در سطح بالا هستند و در بعضی از مشاغل به ۵۰درصد می رسد.

در اروپا هم وضع نگران کننده است. ۵۰درصد غیبت از کار بر اثر استرس مزمن است. بدون این که تعداد افرادی که جسما در محل کار هستند اما روحا غایب اند، در این آمار به حساب آمده باشد.

علل

از نظر بیولوزیکی هنوز دقیقا علل تولید Burnout یا خستگی شدید کاری مشخص نیست همه کسانی که یک دوره خستگی شدید دارند دچار استرس مزمن هستند. اکثر کسانی که از این بیماری رنج می برند یک فشار کاری زیاد دارند که یکی از عوامل زیر هم به آن اضافه شده:

-عدم خودمختاری، همه کارهایی را که باید انجام دهد به او دیکته می شود و خودش هیچ تصمیم گیری ندارد

-عدم تعادل بین کار انجام شده و دریافت حقوق یا شناسایی ارزش کار توسط همکاران یا رئیس مربوطه- احترام در محل کار و غیره

-عدم پشتیبانی همکاران و رئیس مربوطه

-عدم ارتباط کافی بین همکاران و رئیس مربوطه

به غیر از این عوامل خصوصیات هر شخص می تواند به علل بیماری کمک کند. هنوز به خوبی نمی دانیم چرا یک نفر بیشتر استرس دارد تا دیگری، یا یکی دقت بسیار زیادی روی کارش دارد و دیگری کمتر.

کسانی که دقت زیادی دارند و می خواهند کارشان بهترین باشد، بیشتر در معرض خطرند.

همچنین نداشتن اطمینان به خود و سایر مشکلات زندگی مثل مسئولیت شدید خانوادگی و یا تنهایی که فشار روی روابط کار و زندگی خصوصی وارد می کند، از عوامل مهم هستند.

بعضی شرایط که باعث می شوند یک واقعه استرس زا شود

– وضعیت جدید

– واقعه پیش بینی نشده

– حادثه غیرقابل کنترل

– وضعیت تهدید کننده و بی ثبات کننده در محل کار. مثلا رئیس شما اطمینان به کار شما ندارد، یا قربانی یک آزار روحی و روانی شده باشید

با تشدید مشکلات روانی در نزد کارمندان و کارگران بیشتر متخصصان عقیده دارند که این مسئولیت استرس در محیط کار فقط بر روی شخص بیمار نیست، بلکه بر روی کلیه کارکنان آن موسسه است و مطالعات جدید نشان می دهد بهتر شدن محیط کار و سازماندهی کارها به نفع همه است. هم موسسه و هم کارکنان موسسه.

چه عوارضی ممکن است تولید شوند

عوارض تولید شده بر اثر Burnout فقط برای کار نیست بلکه در تمام زندگی شخص اثر می گذارد. شخص ممکن است دچار دیپرشن بشود. بعضی افراد دچار نگرانی دائمی می شوند، یا از مشکلات تغذیه ای رنج می برند، یا دچار اعتیاد می شوند و نهایتا ممکن است دست به خودکشی بزنند.

بعضی از افراد ممکن است دچار مرگ ناگهانی بر اثر فشارهای عصبی در محیط کار، بر اثر ایست قلبی، بشوند.  این مسئله برای اولین بار در اواخر سال های ۱۹۶۰ در ژاپن اتفاق افتاد و به همین دلیل از ترم ژاپنی Karoshi   برای آن  استفاده می شود.

استرس مزمن هم می تواند باعث تولید ناهنجاری های فیزیولوژیک بشود مثل چاقی- بیماری های قلبی عروقی- و دیابت نوع دو که در بین افرادی که تحت فشارهای روانی هستند زیاد دیده می شوند.

دانشمندان متوجه شده اند که میزان و مقدار کورتیزول- آنسولین- پروتئین C فعال شده- کلسترول و تری گلیسرید- فشار خون- نسبت قد به دور باسن بر اثر استرس مزمن به هم خورده و همین طور تولید و ترشح هورمون ها که کمتر یا بیشتر از حد معمول و طبیعی است.

روابط مستقیمی بین میزان غیرطبیعی کورتیزول (کمتر یا بیشتر از حد طبیعی) باعث ایجاد ناهنجاری های فیزیولوژیکی می شود که به مرور زمان ایجاد مشکلات سلامتی می کند و روی مغز اثر گذاشته و باعث خستگی شدید و دیپرشن – اشکالات در تمرکز و اختلالات حافظه می شود.

روابطی هم بین میزان بالای کورتیزول و فشار خون بالا و بیماری های قلبی عروقی و دیابت وجود دارد و بالا رفتن میزان کورتیزول می تواند روش جمع شدن چربی در بدن را عوض کرده، باعث چاقی شدید بشود.

تشخیص

Burnout  به عنوان یک بیماری شناخته نشده و درلیست بیماری های روانی نیست، بنابراین تشخیص آن به سادگی انجام نمی شود، زیرا پزشک معیارهای دقیقی برای تشخیص ندارد و ضمنا تشخیص بین “برن آوت” و دیپرشن کار ساده ای نیست- در حال حاضر پزشک روی سیمپتوم های بیمار و شرح حال او حساب می کند و گاهی هم بیمار را نزد روانپزشک می فرستد.

سیمپتوم های روانی

– عدم انگیزه شدید نسبت به کار

– بداخلاقی (کج خلقی) – عصبانیت ناگهانی و گریه های تکراری

– احساس ناامیدی

– احساس بی کفایتی و بی لیاقتی

– میل به گوشه گیری

– کم شدن اطمینان به خود

– احساس عدم امنیت- نگرانی و اضطراب

– اشکال در تمرکز

– از دست دادن حافظه

– اشکال در داوری (مثلا بین خوب و بد)

– عدم تصمیم گیری

– در مواقع شدید فکر کردن به خودکشی

سیمپتوم های بدنی

– خستگی دائمی

– مشکلات دستگاه گوارشی و زخم های معده

-دردهای مختلف- مثل میگرن- کمردرد- دردهای عضلانی و…

– اختلالات خواب

– مشکلات پوستی

– از دست دادن وزن یا اضافه شدن آن

– عفونت های تکراری مثل سرماخوردگی- گریپ- اوتیت- سینوزیت و…

چه کسانی در خطر ابتلا هستند

همه؛ زن و مرد- پیر و جوان

باید در نظر داشت که Burnout یک ضعف و تنبلی و بی حالی نیست، بلکه یک بهم خوردگی وضع بدن است. وقتی هورمون استرس در مغز زیاد می شود، باعث عوض شدن تشخیص های شخص می شود- هر چه استرس بیشتر شود، عکس العمل به آن هم بیشتر می شود و در نتیجه Burnout تولید می شود.

عوامل تولید خطر

– عدم اطمینان به خود- مثلا کارفرما یک پروژه سنگین دارد که انجام نمی شود. اشخاصی که به خود اطمینان ندارند آن را یک شکست شخصی به حساب می آورند و احساس بی لیاقتی به آنها دست می دهد، در صورتی که بی کفایتی بندرت باعث عدم انجام کار می شود.

– توقع زیادی از خود داشتن

– اشکال در محدود کردن حجم کار

– داشتن مسئولیت های خارج از محیط کار- مثل نگهداری از بچه ها- یا پدر و مادر و امثالهم-کار کردن را هدف و مرکز زندگی قرار دادن

– ثابت کردنِ بهترین بودن در همه کارها در محیط کار

نداشتن تجربه کار گروهی و عدم توانایی کمک گرفتن از همکار

چند راهنمایی

مشورت کرد نو راهنمایی خواستن از اطرافیان برای رفع مشکلات موجود در محیط کار برای داشتن پشتیبانی اجتماعی که بهترین سپر برای استرس های مزمن است

– سیمپتوم های بدنی و روانی استرس را شناخت و به آنها جواب داد

– وقتی استرس تشخیص داده شد باید دنبال علت تولید آن گشت و در صورت امکان برطرف کرد

– مشورت باهمکاران و رؤسا برای تنظیم کارها و در صورت لزوم ایجاد تغییراتی در انجام آن ها که می تواند سریع تر و بهتر انجام داد

– تهیه یک لیست از کارهایی که مهم تر هستند و باید سریع تر و زودتر انجام شوند

– یادگیری نه گفتن و قبول نکردن

– شناسایی زمان لازم برای انجام یک کار

– فکر کردن قبل از شروع کار که چگونه کار را باید انجام داد که سریع و کامل انجام شود

– استفاده از زمان استراحت و وقت نهار

– اسیر تکنولوژی نشدن- تلفن دستی و اینترنت باعث می شود که ۲۴ ساعته بشود از شما کار کشید

– عادات زندگی خودتان را مطالعه کنید. بعضی از آنها می توانند باعث استرس بشوند. مثل: مصرف بالای قهوه- چای – شکر- الکل- شکلات- نوشابه های گازدار.

ورزش می تواند به کم شدن استرس ها کمک بکند. متخصصیان عقیده دارند که ۳۰ دقیقه ورزش ۵ باردر هفته به سلامتی روانی و بدنی کمک می کند و باعث خواب بهتر می شود. پزشک تجویزمی کند که مدتی شخص کار نکند. مدت زمان بستگی به وضع شخص دارد ولی نباید خیلی طولانی باشد، که بازگشت به کار را مشکل کند.

این کارنکردن باعث استراحت و بیشتر شدن انرژی در شخص که معمولا از بین رفته، می شود. اماباید بدانیم که  درمانِ مشکل نیست و در مدت استراحت شخص باید بتواند کنترل زندگی اش را به دست بگیرد و روش زندگی اش را عوض کند تا منشاء استرس ها را پیدا و آنها را کنترل کند و در صورت امکان نوع کارش را عوض کند.

مشورت با روانکاو و روانشناس با تجربه بسیار مفید و لازم است. انواع مختلف روان درمانی وجود دارد که متخصص با وضع شخص تجویز می کند- اگر در یک موسسه چند نفر دچار “برن آوت”شوند، باید حتما آن موسسه با روانشناس مخصوص کار یا متخصص محیط کار مشورت کند.

پزشک ممکن است داروهای آنتی دیپرشن را تجویز کند. متخصصان انستیتو داگلاس عقیده دارند که درمدت استراحت تغییرات هورمونی ایجاد شده به تدریج طبیعی می شوند. برای بعضی افرادداروها مفید بوده و کمک به بهبود آنها می کند. باید با پزشک در این مورد مشورت کرد.

اگر شما ازبرن اوت رنج می برید باید واقعا از مرخصی بیماری نه فقط برای استراحت، بلکه برای پیدا کردن راه حل هایی برای تغییر در کار و روش زندگی و کنترل آن لازم است و در این مدت دنبال علل تولید بیماری و رفع آن باشید. مشورت با روانشناس متخصص کمک بزرگی است.