فوران آتشفشان،عامل فروپاشی مصر باستان
خودکشی کلوپاترا و سقوط مصر باستان همگی بخشهایی از تاریخ هستند که فارغ از درام شکسپیری که در این لحظات تاریخی نهفتهاست، باید بدانید همیشه عواملی فراتر از کینهتوزیهای سیاسی در سقوط یک امپراطوری دست دارند.
اکنون محققان با ردیابی ردپای دومینویی از تحولات اجتماعی و تغییرات اقلیمی مخربی که به واسطه فوران آتشفشانی ایجاد شدهبود، متوجه شدهاند این رویدادهای غیر سیاسی نقش مهمی در سقوط مصر باستان داشتهاست.
گروهی از تاریخدانان میان مدارک به دست آمده از فوران آتشفشانی در هستههای یخی با الگوی سیلابهای فصلی رود نیل ارتباطاتی یافتهاند و معتقدند این اختلال در رگ حیاتی مصر باعث تشدید و سرعت بخشیدن به وقوع رویدادهایی شدهاست که در نهایت به حمله رومیها،مرگ کلوپاترا و سقوط مصر باستان منجر شدهاند.
تغییرات اقلیمی و شورشهای اجتماعی معمولا دست به دست هم داده و به تغییری قابل توجه در شرایط سیاسی و اقتصادی منجر میشوند که میتواند بر کل تمدنها اثرگذار باشد. محققان دانشگاه ییل با اتکا بر نتیجه پژوهشهای پیشین درباره فورانهای آتشفشانی بزرگ طی ۲۵۰۰ سال گذشته به این نتیجهگیری دست یافتهاند.
تنها گدازه آتشفشانها نیستند که میتوانند دردسرساز شوند، خاکستر و ذرات سولفور میتوانند به ذرات معلقی تبدیل شوند که در میان اتمسفر پراکنده شده و موجب بازتاب نور خورشید به شکلی میشوند که میتواند بر دمای هوا و بارش باران در فواصلی بسیار دورتر از محل فوران آتشفشان اثرگذار باشد.
محققان برای کشف اینکه چگونه آب و هوای فصلی مصر تحت تاثیر فورانی همزمان قرار گرفتهاست، از بنای المقیاس یا نیلسنج استفاده کردند. این بنای خیرهکننده ترکیبی از هنر معماری، منابع آبی و مستندسازی تاریخی است زیرا توانسته اطلاعات مربوط به افزایش و کاهش آب رود نیل در طول فصلهای مختلف را از اوایل قرن هفتم ثبت کند و دانشمندان بر این اساس مدلی از ارتباط میان جریان رود نیل و سالهایی که در جایی از جهان آتشفشانی فوران کرده به دست آوردند.
محققان با استفاده از این دادهها تصویری از روند جریان رود نیل را در طول تاریخ مصر به دست آوردند که در کنار آن میتوان فعالیتهای تکتونیکی زمین را نیز در همین دوران مشاهده کرد. به گفته محققان زمانی که جریان نیل قوی بودهاست، دره نیل یکی از حاصلخیزترین مناطق جهان باستان بودهاست، اما این رود دچار تغییر وضعیتهای نامنظمی میشدهاست. نیل امروزه به عنوان طولانیترین رود جهان شهرت دارد، اما در جهان باستان، مرکز همهچیز بودهاست.
هرتابستان،بادهای موسمی از استوا بخشهای مرتفع نیل را فرسوده ساخته و خاک حاصلخیز را جابهجا میکردند و در کنار مبنع آبی مناسب، کشاورزی رونق پیدا میکرد. بدون این انتقال سالانه خاک حاصلخیز و آب،محصولات کشاورزی مصر دچار کمبود میشدند و مصر دچار کمبود غذا میشد و کاهش غذا به معنی شهروندان خشمگین و ناراضی است.
براساس مدارک تاریخی، در طی سلطنت خاندان بطلمیوسی، که با مرگ اسکندر در سال ۳۲۳ پیش از میلاد آغاز شد، یکی از این دورانهای رکود رخ داد. در طول دوران حکومت کلوپاترای هفتم، فوران آتشفشانی نسبتا شدیدی در جهان رخ داد که حجم زیادی خاکستر و گازهای داغ را روانه اتمسفر ساخت که تحت تاثیر آن بادهای موسمی استوایی تضعیف شده و قحطی بزرگی شکل گرفت.
در این دوران حکمرانی کلوپاترا با کمبود غذا و رکود اقتصادی همزمان شد و مسیر برای آغاز طاعون را هموار ساخت زیرا روستاییان برای تامین نیازهای خود به شهرها هجوم آوردند. این ناآرامی اجتماعی و مرگ کلوپاترا در سال ۳۰ پیش از میلاد به دلیل مسمومیت به رومیها کمک کرد تا از فرصت استفاده کنند و مصر باستان به این شکل سقوط کرد.
