چالشی بهنام زیست فرازمینی
«اگر در اطراف ما موجودات یا تمدن هوشمندی وجود داشت، قطعاً باید از آن سیگنالی دریافت میکردیم؛ بنابراین میتوان گفت حیاتی در نزدیکی زمین وجود ندارد، اما یکی از فعالیتهایی که بشر در حال انجام آن است ارسال سیگنال رادیویی به فضا برای معرفی زمین به ساکنان احتمالی سیارات دیگر است.»
یکی از مسائلی که از گذشته تاکنون ذهن بشریت را درگیر کرده است، وجود بیگانگان است. اینکه ما در این کیهان تنها هستیم یا خیر، یکی از مسائلی است که تاکنون پاسخ قطعی برای آن ارائه نشده است، اما بهلحاظ ریاضی و آماری وجود حیات بیگانه ناممکن نیست. برای بررسی بیشتر این مسئله با عمران مرادی، پژوهشگر علوم فضایی گفتوگویی انجام دادهایم که در ادامه میخوانید:
آیا مطالبی که در رابطه با وجود فرازمینیها مطرح میشود، صحیح است؟
خیر. در رابطه با فرازمینیها مطالب بسیاری در قالب فیلم، عکس یا متن به شکلهای گوناگون مشاهده میشود؛ پیش از هر چیزی باید گفت که تمام این مطالب دروغ است. واقعیت این است که تمام خبرها و گزارشهایی که از وجود فرازمینیها منتشر شده شایعه است.
آیا در رابطه با وجود فرازمینیها شواهدی یافت شده است؟
خیر. تاکنون هیچ شواهدی در رابطه با وجود موجود فرازمینی در داخل و خارج زمین مشاهده نشده؛ همچنین تا به امروز هیچ نشانهای از وجود حیات بیگانه مشاهده نشده است.
با توجه به مسائل مطرح شده، وجود فرازمینیها به صورت کامل رد میشود؟
علم نجوم وجود فرازمینیها را با اینکه هیچ شواهدی در رابطه با آن یافت نشده است، رد نمیکند زیرا در کهکشان راهشیری تعداد بسیاری ستاره وجود دارد که درصد زیادی از آنها میزبان سیاراتی نیز است؛ بنابراین تنها در کهکشان راهشیری تعداد بسیاری سیاره وجود دارد که حتی قابل مشاهده نیست و ممکن است در یکی از این سیارات، شرایط حیات وجود داشته باشد که البته تمام این مسائل تنها درمورد کهکشان راهشیری است و در کیهان حدود ۲۰۰ کهکشان یافت شده که با توجه به این مسائل امکان وجود سیارهای مشابه زمین زیاد است.
شرایط برقراری ارتباط با سیارات دیگر به چگونه است؟
اگر در اطراف ما موجودات یا تمدن هوشمندی وجود داشت، قطعاً باید از آن سیگنالی دریافت میکردیم؛ بنابراین میتوان گفت حیاتی در نزدیکی زمین وجود ندارد، اما یکی از فعالیتهایی که بشر در حال انجام آن است، ارسال سیگنال رادیویی به فضا برای معرفی زمین به ساکنان احتمالی سیارات دیگر است.
سیگنالهای رادیویی با سرعت نور حرکت میکند؛ بنابراین اگر تصور کنیم در سمت دیگر کهکشان راهشیری سیارهای متمدن قرار گرفته است با توجه به اینکه قطر راهشیری بیش از صد هزار سال نوری است، سیگنالهای رادیویی پس از صد هزار سال به آن نقطه میرسد و برای دریافت پاسخ نیز باید همین مقدار صبر کرد که با توجه به این مسئله ارتباط با بیگانگان بسیار سخت است؛ زیرا یک گفتوگوی بینسیارهای حدود ۲۰۰ هزار سال زمان میبرد که در این زمان قطعاً تمدنها دگرگون میشود.
شرایط ارتباط با کهکشانهای دیگر چگونه است؟
در برقرار ارتباط با کهکشانهای دیگر شرایط بسیار سخت است زیرا به دلیل فاصله طولانی امواج انرژی خود را از دست میدهند و ممکن است به آن مقصد نرسند؛ از طرف دیگر اگر بخواهیم با کهکشان همسایه یعنی آندرومدا ارتباط برقرار کنیم در صورتی که در آن حیاتی وجود داشتهباشد، تنها ۲.۵ میلیون سال زمان میبرد تا امواج به مقصد برسد، سپس برای دریافت پاسخ نیز باید همین مقدار صبر کنیم. بنابراین اگر در یکی از کهکشانهای موجود در کیهان حیاتی وجود داشته باشد، عملاً برقراری ارتباط با آنها ناممکن است و یکی از مهمترین دلایلی که موجودات فرازمینی یافت نشدهاند، همین مسئله است.
به طور کلی وجود موجودات فرازمینی ممکن است؟
از نظر ریاضی به دلیل وجود سیارات متعدد، احتمال وجود فرازمینیها بسیار زیاد است؛ اما به دلیل عظمت کیهان، پیدایش و برقراری ارتباط با آنها بسیار دشوار بوده و شرایط ذکر شده برای برقرار ارتباط نیز تنها برای موجودات هوشمند صدق میکند. ممکن است موجوداتی در کیهان زندگی کنند که به این سطح تمدن نرسیدهاند یا حتی به صورت میکروبی هستند که در این صورت اصلاً امکان برقراری ارتباط با آنها وجود ندارد.
آیا در منظومهشمسی فرازمینیها وجود دارند؟
در منظومه شمسی حیات هوشمندی وجود ندارد، اما ممکن است در قمر تایتان، اروپا و سیاره مریخ موجودات میکروبی زندگی کنند؛ در این نقاط نیز به دلیل اینکه بیشتر موجودات در لایههای زیرین سیارات زندگی میکنند، موجودی یافت نشده است؛ بنابراین یافتن فرازمینیها بسیار پیچیده است.
چه نظریههایی پیرامون وجود فرازمینیها مطرح شده است؟
یکی از نظریههای مطرح شده در رابطه با فرازمینیها مبنی بر این است که این موجودات با سطح تمدن بسیار پیشرفته در کیهان وجود دارند که از وجود ما با خبر هستند، اما نمیخواهند در امور کاری و زندگی ما دخالت کنند. در نظریه دیگری گفته شده که نه تنها فرازمینیها ما را پیدا کردهاند بلکه در زندگی ما دخالت میکنند، ولی ما متوجه نمیشویم. به طور کلی واقعیت این است که فرازمینیها از لحاظ ریاضی و آماری وجود دارند و با بررسی سیارات و ستارگان نیز این مسئله ثابت میشود؛ اما تاکنون هیچ نشانهای از وجود آنها دریافت نشده است.
آیا گزارشهایی که مبنی بر مشاهده بشقابپرندهها منتشر شده، حقیقی است؟
خیر. واقعیت این است که اکثر اشیای پرنده، ساخته دست بشر است و کشورهای پیشرفته آنها را برای استفاده به صورت محرمانه ساختهاند. گاهی اوقات نیز مردم اجرام دیگری را اشتباه میگیرند؛ به طور مثال دیده شده که مردم سیاره زهره یا ماهوارهها را با بشقابپرنده اشتباه گرفتهاند؛ زیرا ماهوارهها در شب نور بسیاری دارند؛ البته گاهی اوقات ممکن است قسمتهایی از موشکهای فضایی در جو باقی بماند و موجب اشتباه مردم شود.
سخن آخر…
بشریت هنوز به دنبال بررسی جهان و یافتن راههایی برای بررسی سیارات و ستارگان است. یکی از فعالیتهایی که بهتازگی برای بررسی سیارات انجام میشود، طیفنگاری سیارات اطراف منظومهشمسی برای بررسی وجود آب و اکسیژن است؛ اما شاید حیات موجود در کیهان وابسته به آب و اکسیژن نباشد که در این صورت، پیدا کردن آنها بسیار دشوار است.