چگونه ما انسان‌ها از آگاهی برخوردار می‌شویم؟
آگاهی چیزی است که همه‌ی افراد آن‌را تجربه می‌کنند؛ از طعم شکلات گرفته تا درد میگرن. اما منشاء و ماهیت آگاهی، دانشمندان را برای قرن‌های متمادی درگیر خود کرده است. مطالعه‌ی جدیدی که اخیراً در مجله‌ی Nature Communication منتشر شد، به شناسایی و فعالیت عصبی مرتبط با تجربه‌ی آگاهانه‌ی جدیدی پرداخته و محققان را یک گام به حل این راز نزدیک‌تر می‌کند.
دکتر «هاگر گلبارد ساگیو» یکی از نویسندگان مقاله و محقق در دانشگاه کَلتک و دانشگاه کالیفرنیا، گفت: «کامپیوترها و ربات‌ها بدون برخورداری از آگاهی با دنیا تعامل می‌کنند. اما برای اینکه ما انسان‌ها از آگاهی برخوردار باشیم، چیزی معجزه‌آسا در مغزمان اتفاق می‌افتد و جهان را از منظر عینی تجربه می‌کنیم. مطالعه‌ی جدیدی که انجام داده‌ایم، ما را یک گام به درک آگاهی و تجربه‌ی آگاهانه در عینی‌ترین حالت نزدیک‌تر می‌کند؛ فعالیت الکتریکی سلول‌های عصبی.»
در این مطالعه، دکتر گلبارد ساگیو و همکارانش از فرصت پزشکیِ منحصربه‌فردی استفاده کردند؛ پیوند الکترودها در مغزِ بیمارانِ مبتلا به صرع به منظور تعیین مناطق دقیقی که در حملات نقش دارند. بیماران برای یک تا دو هفته مورد نظارت قرار گرفتند، تا اینکه داده‌های کافی در خصوص حملات این بیماری جمع‌آوری شد. در طول این زمان، الکترودهای جایگذاری شده به ضبط فعالیت سلول‌های عصبی پرداختند. گروه محققان دو عکس مختلف را به بیمار نشان دادند؛ یعنی یک عکس به هر کدام از چشم‌ها. هدف از این کار، بررسی لحظه‌ای است که در آن تجربه‌ای جدید برانگیخته می‌شود.
برای مثال، عکس خانه به چشم راست و عکس چهره به چشم چپ نشان داده شد. در این شرایط که با عنوان «رقابت چشمی» شناخته می‌شود، مغز نمی‌تواند دو عکس را ترکیب کند. در عوض، فرد یا خانه و یا چهره را می‌بیند و این پروسه به طور نامنظم هر چند ثانیه متناوباً انجام می‌شود. این تناوب‌ها به طور غیرارادی به وقوع پیوستند، اما محرک فیزیکی ثابت باقی ماند. این کار به دانشمندان اجازه داد تا فعالیت مغز در رابطه با تغییر ادراک را از هم تمیز دهند. دانشمندان دریافتند که فعالیت سلول‌های عصبی لوب قدامی تقریباً دو ثانیه قبل از اینکه بیمار تناوب در ادراک را تجربه کند، تغییر پیدا کرد و فعالیت سلول‌های عصبی در لوب گیجگاهی یک ثانیه قبل از اینکه بیمار چیزی گزارش کند، تغییر یافت.
دکتر گلبارد ساگیو، گفت: «در فعالیت عصبی، دو ثانیه زمانی بسیار طولانی به شمار می‌رود. ما باور داریم که فعالیت این سلول‌های عصبی نه تنها با ادراک ارتباط دارد، بلکه شاید در فرآیندی که به ظهور آگاهی ختم می‌شود، ایفای نقش کند.»
پروفسور «آیزک فرید» یکی ددیگر از دانشمندان این تحقیق، خاطر نشان کرد: «در مطالعه‌ی ما، سلول‌ها در مغز انسان قبل از جایگزینی تجربه‌ای آگاهانه با تجربه‌ی مشابه دیگر، بررسی می‌شوند. ما می‌توانیم با این شرایط، مراقبت‌های بالینی را به منظور تسکین از صرع شدید در بیماران‌مان فراهم کنیم.»
