چگونه در هر سنی از سلامتی بهره مند باشیم
بهره مندی از سلامتی در هر سنی یکی از بزرگترین آرزوهای ماست. برای رسیدن به این هدف هر دهه صورت آزمایشاتی که باید انجام دهیم تازه تر می شود و آزمایشات جدیدتری به آنها اضافه می شود. هدف این است که تا سال ۲۰۳۶ شانس زندگی برای زنان کانادایی از ۸۳ سال به ۸۷ سال و برای مردان از ۷۹ سال به ۸۴ سال افزایش یابد. با این شانس طول عمر بیشتر علاوه بر تست های پزشکی و اطلاع بیشتر و بهتر ما از سلامت شخصی و درک و شناخت صحیح آن، آینده مردم کانادا و دیگر نقاط جهان روشن و درخشان به نظر می رسد. مدیریت و اقدامات پیشگیرانه ما و استفاده از برنامه صحیح و کامل بهداشتی و بررسی های آزمایشگاهی منظم و به موقع ما را در خنثی کردن آثار مخرب بیماری ها در کاستن طول عمر و برقراری سلامت کامل کمک می کند.
در زیر به این برنامه ها برای هر رده سنی اشاره می کنیم و یادآور می شویم این برنامه ها در همه کشورها یکسان نیست و حتی در کشور کانادا در هر ایالتی با ایالت دیگر فرق می کند و روشن است که ما تابع مقررات بهداشتی محلی هستیم که زندگی می کنیم و آنچه در این جا مورد بحث قرار می گیرد دستوراتی کلی است که به مصوبات بهداشتی کانادا گوشه چشم بیشتری دارد:
۳۰ سالگی: حفظ عادات سلامتی مانند خوب و صحیح غذا خوردن و خوب و صحیح ورزش کردن ما را برای سالم بودن در آینده و موفقیت در آن بسیار کمک می کند. علاوه بر این ها با خانواده خودمان باید صحبت کنیم و ببینیم آیا مشکل ارثی و ژنتیکی در فامیل ما وجود داشته است که اگر بوده باید آن را حتما به پزشک خانواده خود بگوییم. ضمنا باید بدانیم سن بچه دار شدن زنان کانادایی اضافه شده و به ۳۲ سالگی رسیده است. خانم ها اگر قصد بارداری دارند و به آن فکر می کنند باید به دستور دکتر کارن فلمینگ عمل کنند و از ویتامین های ضروری مانند اسید فولیک استفاده کنند، و از سیگار و الکل مطلقا استفاده نکنند و در زمینه ی حرکات فیزیکی فعال باشند و تحرک بیشتری داشته باشند.
دکتر کارن فلمینگ رئیس بخش طب خانواده در مرکز علوم سلامت سانی بروک تورنتو و دستیار پرفسور بخش خانواده و جامعه در دانشگاه تورنتو است.
دستور العمل بررسی ها در ۳۰ سالگی
پپ سمیر Pap smear : اگر خانم ها در گروه خطر بالا برای سرطان دهانه رحم نیستند آزمایش پپ در هر دو تا سه سال باید انجام شود که این زمان بستگی به قوانین بهداشتی در هر ایالت دارد.
پپ سمیر یک راه موثر برای کنترل و غربالگری سرطان دهانه رحم در سنین ۶۹-۲۵ سالگی است و این نظر مرکز طب پیشگیری کانادا است.
پپ سمیر علاوه بر این که وضعیت ضریب بلوغ سلولی، وجود سلول های جوان و سرطانی و سلول های غیرعادی به نام “بازال سل” را نشان می دهد به طور کلی وضعیت سلامتی دوره یک ماهه پریود را نیز نشان می دهد و در این مورد برخی کارشناسان عقیده دارند ارزش پپ سمیر در بررسی وضع هورمونی زنان از اندازه گیری هورمون ها بیشتر است.
در این آزمایش آلودگی قارچی، انگلی(تریکومونا) و عفونی هم روشن می شود و مشخص می شود که آیا بیمار نیازی به کشت ترشحات واژن برای بررسی باکتری های بیماریزا دارد یا خیر؟
پپ سمیر می تواندHPV یعنی آلودگی به ویروس پاپیلوما(زگیل) را هم نشان دهد. HPV شامل یک گروه بیش از ۱۰۰ نوع مختلف ویروس است. برخی ایالات کانادا در مواردی که نتیجه پپ سمیر غیرنرمال باشد دستور پیگیری HPVرا می دهند که برای زنان ۳۰ ساله و بالاتر ضروری ست.
۴۰ سالگی
در این سن فشار خون باید یک بار در سال کنترل شود. فشار خون بالا عامل بسیار مهم خطر سکته قلبی و سکته مغزی است. نتیجه اندازه گیری فشار خون اگر ۱۲و۸ باشد رضایتبخش است و با این نتیجه خطر بالایی وجود ندارد.
پزشک ما در صورتی ما را به عنوان بیمار فشار خون بالا می شناسد، که فشار خون حداکثر(سیستولی) و حداقل (دیاستولی) در یک دوره ی زمانی بالا باشد، و مکررا جواب بالا دیده شود و با یک بار و یک جواب بالا برچسب فشارخون بالا زده نمی شود.
قندخون: تعداد موارد تشخیص داده شده دیابت و شیوع این بیماری برای زنان و مردان رو به تزاید است. بررسی قند خون برای تشخیص دیابت نوع اول و دوم است. مرکز دیابت کانادا توصیه می کند زنان این تست را در ۴۰سالگی انجام دهند و پس از آن هر سال یک بار انجام شود. اگر شخص از گروه خطر بالا برای قند باشد، تست اندازه گیری زودتر انجام شود و یا بسیار به دفعات و مکررا انجام شود. در این زمینه به فاکتورهایی مانند زمینه قومی و نژادی و فاکتور وضع بدن توجه می شود و احتمال به دیابت روشن می شود.
شنوایی: با پزشک خود صحبت کنید آیا در این دهه شنوایی سنجی شده اید؟
معاینه چشم: حتی در صورتی که مشکلات بینایی نداشته باشید موسسه بینایی سنجی کانادا توصیه می کند که هر ۵ سال یک بار بینایی سنجی انجام شود. این بررسی بیماری گلوکوم را هم که در این سن شروع می شود نشان می دهد و به طور کلی عارضه چشمی مشخص می شود.
آیا می دانید در کانادا زنان بیش از مردان از سکته مغزی تلف می شوند؟ در ۴۰سالگی خطر بیماری های قلبی و عروقی باید بررسی شود. دکتر کارن فلمینگ می گوید داشتن فشار خون بالا در خلال دوره بارداری، یائسگی زودرس و اشعه درمانی سینه برای سرطان پستان و سایر سرطان ها موجب می شود که غربالگری های بیشتری انجام شود. در این دهه برخی زنان هنوز قادر هستند باردار شوند در حالی که برخی از آنان در دوره ماقبل یائسگی هستند که دوره ده ساله قبل از یائسگی است.
۵۰ سالگی: این دوره فراتر از تغییرات فیزیکی ممکن است با چالش های بیشتر همراه باشد. دکتر فلمینگ می گوید در این دوره زنان دیگر قادر به بهترین بودن نیستند، اما سلامت کامل و خوب در این مورد آنان را کمک می کند که احساس عالی بودن را هنوز داشته باشند.
دکتر فلمینگ می گوید در این دوره شما هیچ کمکی برای دیگران نیستید. بدن تان را با ورزش نگه دارید. همین طور مغزتان را، که این برای ضبط قدرت توده عضلانی شما مهم است. همین طور برای ادراک و تعادل شما. در این دوره احتمالا عرق کردن شبانه را تجربه خواهید کرد. اگر هنوز ضربه خودش را نزده است به زودی شروع خواهد شد که برای زنان کانادا ۵۲ سالگی است.
تست های دوره ۵۰ سالگی
ماموگرافی برای سرطان پستان: اگر در سنین بین ۵۰ تا۷۴ سالگی هستید و در گروه خطر بالا نیستید، هر دو سال یک بار باید ماموگرافی انجام دهید. اگر در گروه خطر بالا هستید بسته به تاریخچه فامیلی یا موتاسیون ژن-BRCA۱) (BRCA۲ و تاریخچه شخصی خودتان در مورد سرطان پستان یا اشعه درمانی قبلی نیاز به ماموگرافی زودتر و یا غربالگری فوق العاده دارید.
کلسترول: نگرانی از بالا رفتن کلسترول که یک چربی موجود در خون است، در این مورد دستور بهداشت کانادا این است که زنانی که بالای ۵۰ سال سن دارند و در گروه خطر بالا نیستند و یا آنانی که در دوره بعد از یائسگی هستند، باید کلسترول خود را هر یک تا ۳ سال، یک بار انجام دهند. در این جا خبر خوبی وجود دارد و آن این که کلسترول یکی از عوامل خطری ست که به شدت قابل کنترل است و به راحتی می توان خطر آن را برای بیماری های قلب و عروق و سکته مغزی و سکته قلبی رفع کرد و زود تسلیم درمان می شود.
سرطان مقعد و رکتوم(روده ی بزرگ): موسسسه سرطان کانادا توصیه می کند اشخاص ۵۰ تا ۷۴ ساله ای که در گروه خطر بالا نیستند باید یک تست تجسس خون در مدفوع انجام دهند که این تست برای تجسس مقادیر ناچیزی خون در مدفوع انجام می شود و هر دو سال یک بار باید انجام شود. موسسه سرطان کانادا توصیه می کند اگر این تست مثبت بود و خون نامرئی در مدفوع وجود داشت یک سیگموئیدوسکوپی باید انجام شود.
دکتر فلمینگ می گوید برای کسانی که در گروه خطر بالا نیستند نمونه مدفوع در منزل روی لام گرفته و با پست ارسال می شود که مورد بررسی قرار گیرد. اگر علائمی داشتید و یا والدین شما سرطان کولون داشته باشند باید مستقیما برای کولونوسکپی بروید.
شنوایی: با پزشک خودتان صحبت کنید که آیا در دهه اخیر شنوایی سنجی شده اید؟
معاینه چشم: با شروع ۵۶ سالگی مکرر معاینه چشم بدهید و اقلا هر سه سال یک بار این کار را انجام دهید. البته اگر مشکل بینایی دارید تعداد بررسی ها باید از این بیشتر باشد.
۶۰ سالگی: در این دوره ی سنی دوستان خود را از دست می دهید. همین طور اعضای فامیل نزدیک خود را. برخی ممکن است در این سن احساس جدا شدن از دیگران کنند. دکتر فلمینگ می گوید: برای مبارزه با این احساس خودتان را مشغول کنید و فقط یک زندگی فعال اجتماعی در این دوره برای شما بسیار مهم است. در این دوره ممکن است استئوپروز (پوکی استخوان) به سراغ شما بیاید و شما را درگیر کند، در این دوره سلامت استخوان ها حیاتی است. دکتر فلمینگ می گوید ورزش های مربوط به وزن انجام دهید به مقدار کافی کلسیم و ویتامین C مصرف کنید. در گروه سنی بالای ۶۵ تعداد تلفات سرطان ها بیشتر است، همینطور بیماری های قلبی موجب نیمی از مرگ و میرها می شوند.
بررسی های ضروری در ۶۰سالگی
در این دوره سالخوردگی شیوع ابتلاء به فشار خون در زنان و مردان بیشتر می شود. در این سن فشار خون را سالی یک بار باید کنترل کرد. منظور از کنترل فقط گرفتن یک بار فشار خون نیست، بلکه باید آن را ده ها بار متوالی تکرار کرد و در صورت بالا بودن تمام یا اکثر نتایج، برچسب فشارخون زد.
اسکن دانسیته مواد معدنی استخوان
تمام زنان بالای ۶۵ سال باید یک اندازه گیری دانسیته استخوان برای تشخیص ستئوپروز(پوکی استخوان) انجام دهند. این توصیه مرکز استئوپروز کانادا است. اگر در گروه خطر بالا باشند باید زودتر بین ۵۰و ۶۴ سالگی انجام دهند.
در تمام مواردی که بافت استخوانی از دست می رود مانند آرتریت روماتوئید یا مصرف داروهایی که روی بافت استخوان اثر دارند، پس از انجام اولین، انجام مکرر آن بستگی به خطر شکستن استخوان دارد که قانون آن در ایالات مختلف کانادا متفاوت است .
در سایر کشورها به قوانین بهداشتی آنها بستگی دارد و در صورت عدم محدودیت مراکز بهداشتی اجرای مکرر آن بسته به نظر پزشک معالج است. سنجش دانستیه استخوان کیفیت و محتویات معدنی آن را دقیقا نشان می دهد. اگر نتیجه این تست نشان دهد که استخوان ها ضعیف هستند، خطر شکستگی بالاتر است. این تست یک اشعه ایکس بدون درد و سریع است و روی هم رفته ۲۰ دقیقه بیشتر طول نمی کشد.
شنوایی: تخمین زده می شود بیش از ۳۰ درصد بالغین بالای ۶۵ سال به انواعی از کمبود و ضعف شنوایی مبتلا می شوند. بنابراین در ۶۰سالگی باید شنوایی سنجی انجام شود و خوب است که هر سه سال یک بار تکرار شود.
بینایی: در صورتی که سن بالای ۶۵ باشد حتی در صورتی که مشکل بینایی وجود نداشته باشد، سنجش بینایی و میانه چشم باید هر دو سال یک بار انجام شود که این بررسی ها ابتلای احتمالی به گلوکوم و کاتاراکت (آب سیاه و آب مروارید) را نیز مشخص می کند و می دانیم که این دو عارضه چشمی در این سنین بسیار شایع هستند.
اگر مایل هستیم که شانس طول عمر متوسط در زنان به ۸۷ و در مردان به ۸۴ برسد، باید دستورالعمل های ذکر شده در این مقاله را دقیقا انجام دهیم و علاوه بر آن ها باید به برنامه واکسیناسیون و تقویت ایمنی در مقابل بیماری ها در هر سنی توجه شود که در زیر به طور مختصر به این برنامه اشاره می شود.
واکسن فلو: برای آنفولانزا هر ساله برای همه بالغین انجام می شود. باید توجه داشت که تلقیح این واکسن فقط برای یک سال است و هر ساله همه افراد بالغ باید آن را در اوائل زمستان انجام دهند.
واکسن پنومونی: این واکسن برای مقاوم شدن در برابر عفونت ریوی که عامل آن پنوموکک است، انجام می شود. پنوموکک که بیشتر در سنین بالا عامل ذات الریه است علاوه بر ریه، گوش و سینوس ها را درگیر می کند و گاهی به مننژیت هم منجر می شود. بالغینی که در گروه خطر بالا نیستند باید در سنین بالای ۶۴ سالگی آن را فقط برای یک بار انجام دهند و نیازی به تلقیح نوبت یادآور نیست.
بالغین بین سنین ۱۸و ۶۵ سال اگر در گروه خطر بالا باشند باید یک نوبت تلقیح انجام دهند.
شینگل (واریسلازوسترو ویروسVZV) تزریق این واکسن برای افراد با سن ۶۰ سال و بالاتر انجام می شود. البته از سن ۵۰ به بالا هم می توان آن را تلقیح کرد.
واکسن (Human Papilloma Virus) HPVتلقیح این واکسن برای پیشگیری از عفونت دستگاه تناسلی زن و مرد با ویروس زگیل انجام می شود. توصیه می شود برای دختران و زنان بین ۹ سال تا ۴۵ سال انجام شود. این ویروس موجب ایجاد سرطان دهانه ی رحم می شود.
واکسن(Measles – Mumps- Rubella)MMRاین واکسن برای مقاوم شدن در برابر سرخک- اوریون و سرخجه انجام می شود. کسانی که پس از سال ۱۹۶۹ متولد شده اند و این واکسن را نزده اند، می توانند با پزشک خود در این مورد صحبت کنند و نظر ایشان را انجام دهند.
واکسن TDAP: این واکسن برای ایمن شدن در برابر کزاز- دیفتری و سیاه سرفه تلقیح می شود و همان است که در ایران به آن واکسن ثلاث می گوییم. بالغین می توانند هر ۱۰ سال یک بار آن را دریافت کنند. توجه داریم که واکسن ثلاث اخیرا برای ۵ بیماری تهیه می شود که برای هیپاتیتB هم هست.
