آسیب دیدگی مغزی با یبوست

 یبوست می تواند عل گوناگون داشته باشد. در درجه اول باید ناهنجاریهایی که موجب فقدان قسمتی از روده انتهایی شده اند یا بیماریهای شدید و اصلی را که در گذشته شرح دادیم نفی کرد، سپس پرسشهای زیر مطرح می شود که آیا یبوست ساده وجود دارد یا یبوست همراه با مگاکولون و یا آنکه با یبوست به اصطلاح اسپاستیک مواجه هستیم.

یبوست ساده

عموما ناجور بودن تغذیه علت این یبوستها است. در اینجا باید بین یبوست ساده و یک یبوست کاذب که ناشی از گرسنگی مزمن یا استفراغ و بی اشتهایی است فرق گذاشت. یبوست ساده اغلب در شیرخوارانی دیده می شود که با شیر گاو تغذیه می شوند و برنامه غذایی آنان نامتناسب است. مثلا در اثر مصرف بیش از اندازه شیر گاو چنین یبوستی تولید می شود. یبوست ساده ممکن است در اثر تشنگی مزمن نیز به وجود آید زیرا آب مدفوع بسیار کم است. عین این وضع ممکن است در اثر کمبود حرکت جسمانی (بعد از تصادف یا عمل جراحی) به وجود آید.

این یبوستها بی خطر ولی از دو نظر حائز اهمیت اند. نخست آنکه ممکن است در پس این یبوستهای ساده یبوست مزمن مخصوصا در سن شیرخوارگی نهفته باشد. خطر دوم آن است که درمان نکردن یا درمان غلط کردن یبوستهای ساده منجر به یبوست مزمن می گردد در اثر مدفوع سفت و سخت امکان به وجود آمدن فیسورهای مقعدی، التهاب و بالاخره آبسه وجود دارد که به تدریج سبب گشاد شدن مقعد و بروز بیماری یبوست مزمن با مقعد گشاد می شود.

یبوست مزمن

یبوست مزمن با علل عضوی قابل تشخیص نادر است. چنانچه در تاریخچه بیماری احتمال مگاکولون مادرزاد یا بیماری هیرشپرونگ وجود داشته باشد در اثر کند شدن حرکتهای دودی روده یبوست به عنوان یک نشانه ثانوی بروز می کند. در دیابت شیرین و دیابی بی مزه نیز در اثر از دست دادن آب بدن مدفوع سفت شده و یبوست به وجود می آید. همچنین آسیب دیدگی های مغزی، عقب ماندگی، آسیب دیدگیهای نخاع ممکن است سبب یبوست شود.

نشانه های بالینی

صرف نظر از علل گوناگون که منجر به مگاکولون با علت نامعلوم می شود وضع عمومی کودکان زیاد تغییر نمی کند. آنها معمولا با فواصل چند روز مدفوع پر حجم دفع می کنند و زیر شلواری دو سوم کودکان در فاصله بین دو مدفوع اغلب آلوده است یعنی از کنار توده مدفوع موجود در رکتوم مدفوع آبکی عبور کرده و بدون آنکه بیمار متوجه شود از مقعد خارج شده و زیر شلواری را کثیف می کند. به این جهت این حالت را اسهال متضاد یا  اسهال متناقض و غیر ممکن می نامند که بیشتر در مواردی که کولیت تحریکی وجود دارد بروز می کند.

تشخیص این موارد را باید با رادیولوژی، مقعد بینی (رکتوسکپی)، نمونه برداری از مقعد و الکترومانومتری مسجل کرد و در صورت لزوم عمل جراحی انجام داد زیرا تنها معاینات بالینی نمی توان وجود یک قطعه کوتاه و فاقد گانگلیون روده بزرگ و یا آشالازی اسنفکتر مقعد را تشخیص داد. اغلب موقعی پزشک به فکر تشخیص عوارض یاد شده می افتد که درمان معمولی یبوست نتیجه لازم را نمی دهد.

مگاکولون با علت نامعلوم

منظور یبوستهای مزمن همراه با مقعد گشاد است که نمی توان یک علت عضوی مشهود برای آن یافت. این بیماری ممکن است در اثر یبوست حاد با عل غذایی نیز به وجود آید و در کنار آن شرایط مساعد سرشتی بیمار و اختلالهای ناشی از عوامل روانی (لجبازی شدید، خستگی شدید، ترس) نیز نقش دارند. در بیماریهایی چون کم کاری غده درقی، ازداید ویتامین D و پر کاری پاراتیروئید در معاینه مقعد بلافاصله پس از حلقه آن توده سفت یا نرم مدفوع در رکتوم گشاد شده لمس می گردد. معمولا مقعد گشاد و مملو از مدفوع نرم و کثیف شدن زیر شلواری در فواصل تخلیه مدفوع برای تشخیص بیماری مگاکولون ایدیوپاتیک و آغاز درمان کفاف می دهد. در عین حال باید توجه داشت که همین نشانه ها در بیماریهای زیر، قطعه های بسیار کوتاه فاقد گانگلوین در روده بزرگ، آشالازی اسفنکتر مقعد، فیبرینی شدن ماهیچه اسفنکتر داخلی مقعد نیز وجود دارد.

فهرست تفصیلی تشخیص افتراقی یبوستها

۱- یبوستهای کاذب

تغذیه یک جانبه کم کالری

۲- یبوستهای مزمن (پاتولوژیک)

الف- تنگی کولون یا مقعد

– تنگهای مادرزاد مقعد یا رکتوم

– تومورها

– مواد خارجی

– مدفوع سنگ شده

ب- حرکت غیر عادی کولون

– بیماری هیرشپرونگ

– مگاکولون ایدیوپاتیک

– کولون طویل Dolichocolon

– یبوست های اسپاستیک (قولنجی) (عصبی- روانی یا سمی در اثر سرب یا پورفیری)

– کم کاری غده درقی، راشیتیسم، مسمومیت ناشی از تزریق ویتامین D

– پایین افتادن امعاء و احشاء مثلا در اثر نزاری و لاغری یا کم توانی ماهیچه ای

– تاثیر داروهای ضد تشنج بر مغز

ج- کمبود تحریک خروج مدفوع

– در تمام فلجهای ناشی از قطع یا صدمه لوله نخاع

– آسیب دیدگیهای مغزی

– در اثر تنقیه های متعدد

– علل روانی درونی مثلا ترس، لجبازی، موتیسم یا علل روانی خارجی چون خودداری از بیان درد در بیماریهای التهابی مقعد و فیسور