نحوه کاشت ، تکثیر و مراقبت از درخت سنجد

راهنمای پرورش و نگهداری درخت سنجد

درخت سنجد یا الاگنوس که در اصطلاح انگلیسی به آن Elaeagnus angustifolia می گویند از خانواده ی Elaeagnaceae و از درختان بومی آسیا و اروپا می باشد.

البته بذرهای این‌ گیاه تا سمت هیمالیا هم کشیده شده است. این درخت جزء درختان سریع الرشدی است که از عمر طولانی برخوردار است.

از دیگر ویژگی های درخت سنجد می توان به مقاومت بسیار بالای آن اشاره کرد به گونه ای که در مقابل انواع شرایط جوی، مثل گرما، سرما، خشکسالی، طوفان و باد و آلودگی های جوی، مقاوم است. بدون شک، یکی از مهم ترین دلایلی که سبب شده درخت سنجد از درختان محبوب کشاورزان و باغداران باشد همین مقاومت بسیار بالای آن ها است.

 

تنوع گونه از دیگر شاخصه های این درخت است که همین شاخصه، در کنار خصوصیات فوق العاده ی آن، سبب شده، دارای کاربردهای مختلفی باشد. از مهم ترین کاربردهای درخت سنجد می توان به استفاده از آن برای کنترل کردن باد، استفاده در صنعت داروسازی، صنعت عطر سازی، ساخت آلات موسیقی و … اشاره نمود. زمان گلدهی این درخت، اردیبهشت ماه و زمان میوه دهی آن، اواخر تابستان و اوایل پاییز می باشد.

 

یکی از مهم ترین مزیت های درخت سنجد، مقرون به صرفه بودن آن است چرا که نگهداری و تکثیرش، به سرمایه گذاری آنچنانی نیاز ندارد. به طور کلی، نیاز به کم ترین سرمایه، کمترین ﺁبیاری، بیشترین مقاومت در برابر سرما، حاصلخیز کردن خاک به وسیله ریشه ها و همچنین رشد سریع، سبب شده این درخت به عنوان مقرون به صرفه ترین درخت شناخته شود. از دیگر مزیت های این درخت، جلوگیری از فرسایش خاک به واسطه ی ریشه هایش است. همچنین از آن، به عنوان یک بادشکن نواری خوب برای باغات استفاده شود.

 

درباره درخت سنجد

از آنجایی که ظاهر درخت سنجد، شبیه درخت زیتون است آن را به زیتون روسی هم، می شناسند. به طور کلی، درخت های سنجد موجود در دنیا شامل هلاگنوس و هیپوفا هستند. که درخت سنجد هلاگنوس به سبب داشتن برخی از ویژگی های منحصر به فرد مانند داشتن میوه ی درشت، برگ های پهن، خار نداشتن و قامتی بلند می باشد برتر از درخت سنجد هیپوفار باشد.

 

به طور کلی تمام درخت های سنجد از ویژگی های خاصی برخوردار هستند که یکی از مهم ترین آن ها سازگاری زیادش در انواع خاک ها است. اما باید این نکته را یادآوری کنیم که آب اضافی نباید در خاک آن، باقی بماند. چرا که این آب اضافی، سبب پوسیده شدن ریشه ها و از بین رفتن درخت سنجد می شود.

 

بنابراین، خاک مناسب برای کاشت این درخت، باید از زهکشی مناسب، برخوردار باشد. این درخت دارای گل های کوچک و خوشبویی است که داخل آن به رنگ سفید و لایه های خارجی اش، نقره ای رنگ هستند.

 

میوه های درخت سنجد، به شکل بیضی و کوچک و رنگشان، قرمز مایل به قهوه ای می باشد. میوه های این درخت، هم‌ جنبه ی خوراکی و هم دارویی دارد. مدت زمان میوه دهی این درخت، ۵ الی ۶ سال بعد از کاشت درخت است. این درخت، مقاومت زیادی در برابر خشکی خاک و وزش باد دارد. اما عموما در اکثر خاک ها رشد می کند.

 

برگ های این درخت، همیشه سبز و خاکستری، شاخه های آن، چند جهته و میوه های آن همیشگی می باشد. تعدد شاخه های خاردار این درخت، سبب می شود اغلب به صورت درختچه ای باشد. لذا اگر به صورت متراکم کاشته شود می توان از آن به عنوان یک پرچین زیبا استفاده کرد.

 

میوه ی رسیده ی درخت سنجد تا مدت ها بر روی درخت، باقی می ماند که این ویژگی، از دیگر مزیت های این درخت به شمار می رود. البته با اینکه این درخت، اغلب شرایط آب و هوایی را تحمل می کند ولی باز هم، نیازمند شرایطی برای نگهداری است که در ادامه به تشریح آن ها می پردازیم.

 

نحوه نگهداری و پرورش درخت سنجد

درخت سنجد نیز به مانند سایر درختان، از برخی شرایط برای رشد و پرورش برخوردار است که از مهم ترین آن ها عبارتند از:

• نور مناسب

• آبیاری مناسب

• دما و رطوبت

• خاک مناسب

نور مناسب برای درخت سنجد چگونه است؟

یکی از مهم ترین شرایط نگهداری این درخت، توجه به نور خورشید است. چرا که این درخت برای رشد، نیازمند به نور کامل خورشید است به گونه ای که روزانه، باید حدود ۶ تا ۸ ساعت در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرد.

 

اگر این درخت در سایه قرار گیرد و کمبود نور، داشته باشد گل، نمی دهد. به طور کلی، نور خورشید از واجب ترین شرایط رشد و پرورش این درخت است به گونه ای که اگر این کمبود نور و سایه، بیشتر شود نه تنها گل و میوه نمی دهد بلکه رشد درخت هم ، کند می شود.

 

همان طور که اشاره نمودیم، مقاومت بسیار زیاد از مهم ترین ویژگی های این درخت است پس اگر در منطقه ای زندگی می کنید که در فصل تابستان، شدت نور تابیده شده روی این درخت زیاد است نیازی نیست که آن را به مکانی منتقل کنید که در برخی از ساعات روز، سایه دارد.

 

آبیاری مناسب برای نگهداری و پرورش درخت سنجد

مقاومت بالای این درخت در برابر خشکی سبب می شود که بعد کاشت، نیاز به آبیاری کمی داشته باشد. به طور کلی، مهم ترین ماه هایی که این گیاه نیاز به آبیاری مرتب و مناسب دارد ماه های تیر و مرداد است. این فصل، فصل رشد این درختان، محسوب می شود و بهتر است هر ۱۵ روز، آن ها را آبیاری کنید. بعد از اینکه، رشد این درخت، کامل شد مدت زمان آبیاری را افزایش دهید و هر ۴۰ روز، به آن ها آب بدهید.

 

مناسب ترین دما و رطوبت برای پرورش درخت سنجد

مقاومت بالای درخت سنجد، نه تنها سبب می شود کمبود آب را تحمل کند بلکه در برابر سرمای زیاد و گرمای بیش از حد هم، ‌مقاوم باشد. در واقع، این درخت، می تواند از دمای منفی ۴۵ درجه ی سانتی گراد تا مثبت ۴۰ درجه ی سانتی گراد را تحمل کند.

 

بنابراین اگر به دنبال یک درخت مناسب برای کاشت در مناطق بادخیز هستید درخت سنجد بهترین گزینه برای شما است. تنها مشکل این درخت این است که رطوبت بالا را تحمل نمی کند. لذا توصیه می شود اگر در محیط هایی هستید که رطوبت هوایی آن، بیش از ۶۵ درصد هستند این درخت را کشت نکنید. چرا که این رطوبت زیاد، سبب ریزش شکوفه های آن و عدم میوه دهی، می شود.

 

مناسب ترین خاک برای رشد و پرورش درخت سنجد

مناسب ترین خاک، برای رشد این خاک، خاک های با زهکشی مناسب هستند. البته این درخت در مناطق کوهپایه ای هم رشد بسیار خوبی دارد. به طور کلی خاک درخت سنجد باید از بافتی متوسط، برخوردار باشد. این درخت، به کوددهی آنچنانی نیاز ندارد ولی اگر می خواهید خاکش را تقویت کنید می توانید از کود پوسیده ی دامی استفاده کنید. نهال این درخت باید در عنق ۱۰ تا ۳۰ سانتی متری خاک، کاشته شود و مابین نهال ها حدود ۴ الی ۵ متر، فاصله داشته باشد.

 

نحوه تکثیر درخت سنجد چگونه است؟

درخت سنجد نه تنها از نحوه ی نگهداری آسان، بلکه از روش های تکثیر متنوع و آسانی نیز برخوردار است. اگر قصد تکثیر این درخت را دارید می توانید یکی از ۳ روش قلمه زدن، خوابانیدن و کاشت بذر سنجد را انتخاب کنید. برای آشنایی با این روش ها، در ادامه همراه ما باشید.

 

تکثیر درخت سنجد از طریق کاشت بذر

در روش کاشت بذر یا همان هسته ی سنجد، در ابتدا باید منتظر بمانید که میوه ی سنجد به طور طبیعی بر روی درخت، برسد عموما در اغلب مناطق، میوه ی این درخت، در فصل پاییز می رسد. پس از آن می توانید طبق مراحل زیر، عمل کنید:

• زمانی که میوه ها شروع به تغییر رنگ کردند آن ها را بچینید و قسمت گوشتی شان را جدا کنید. در این مرحله، مراقب باشید به هسته، آسیبی نرسد.

 

• هسته ی سنجد را با آب ولرم بشویید تا بقای گوشتی میوه ی سنجد از روی هسته، پاک شود.

 

• این هسته ها را در خاکی، مخلوط از پیت ماس و خاک اره قرار دهید. توجه داشته باشید که این مخلوط، باید مرطوب باشد. سپس آن ها را آبیاری کنید.

 

• گلدان حاوی بذر را برای حدود یک ماه در دمایی حدود دمای اتاق و به دور از نور مستقیم خورشید، قرار دهید. توجه کنید که در تمام این مدت، بستر خاکتان باید مرطوب باشد نه غرق در آب.

 

• پس از این مرحله، گلدان را به مکانی ببرید که دمای آن بین ۱ تا ۵ درجه است. بگذارید این گلدان حدود ۳ ماه در این محیط بماند. در این مرحله نیز، رطوبت خاک گلدان را حفظ کنید.

 

• بعد از اتمام این ۳ ماه، گلدان را به مکانی منتقل کنید که در برابر نور مستقیم خورشید باشد. دمای این مکان، حدود ۲۴ درجه باشد و روزانه آن را آبیاری کنید. حدود ۶ هفته، زمان لازم است تا اولین جوانه های بذر، مشاهده شوند.

تکثیر درخت سنجد به روش قلمه زدن

بهترین زمان، برای تکثیر سنجد به روش قلمه زدن، اوایل و اواسط فصل تابستان، است. برای این روش، ابتدا باید یک چوب سخت یا نیمه سبز را برای قلمه زدن انتخاب کنید. اگر چوب نیمه سبز را انتخاب کرده اید طول آن باید، ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر باشد و اگر چوب سخت را انتخاب نموده اید طول آن باید ۲۵ سانتی متر باشد. به طور کلی، هر کدام از قلمه ها را که انتخاب نمودید حتما از هورمون ریشه زایی، استفاده کنید.

 

این قلمه ها را در خاکی که متشکل از خاک برگ و شن است، بکارید. یک سوم از قلمه ها را در این خاک قرار دهید. اگر قلمه ی شما از نوع نیمه سبز است حتما برگ های پایین را حذف و فقط چند برگ بالا را باقی بگذارید. برای اینکه، رطوبت قلمه ها حفظ شود روی آن ها کیسه پلاستیکی بکشید یا روزانه روی آن ها را با آب، اسپری کنید. بهترین دما برای رشد قلمه های سنجد، دمای بین ۲۱ تا ۲۴ درجه سانتی گراد است.